زمزم نام چاه (یا چشمه) مقدسى است داخل مسجدالحرام در 18 مترى جنوب شرقى کعبه مقابل زاویه اى که حجرالاسود در آن قرار دارد. این چاه در 21 متری مسجد الحرام است که دارای 30 متر عمق بوده و در زمان ملک خالد 12 متر آن را سنگ بند کردند. طبق روایات این چشمه را حضرت جبرئیل زمانی پدید آورد که تشنگى بر حضرت اسماعیل و هاجر(که توسط حضرت ابراهیم از سرزمین فلسطین کنعان به صحراى خشک و بى آب عربستان کوچانده شدند) غلبه کرد. برخى روایات جوشش آب زمزم را به سودن پاشنه پاى حضرت اسماعیل (تشنه و بى قرار) به زمین نسبت داده اند.

همان گونه که می دانید شهر مکه شهری کاملا سنگی می باشد یعنی کعبه در میان صخره ها و در دل کوه های آن منطقه توسط حضرت ابراهیم (ع) و به دستور خداوند بنا شده است . جالب است بدانید بعلت سنگی بودن شهر مکه امکان حفرچاه امکان پذیر نمی باشد حتی شهر مکه لوله کشی آب ، لوله کشی گاز ، و لوله کشی فاضلاب هم ندارد و هر روز صبح توسط دولت سعودی آب با تانکرها به هتل ها و سایر اماکن منتقل شده و در منبع ذخیره می شوند . همینطور توسط تانکرهای مخصوص فاضلاب هتلها تخلیه شده و به بیرون شهر منتقل می شوند حال جالب اینجاست که آب منطقه شهر مکه و مدینه توسط چاه زمزم تهیه می گردد .

نحوه پیدایش آب زمزم :

حضرت ابراهيم (ع) به فرمان خداوند هاجر و اسماعيل را از کنعان (فلسطين) به سرزمين سوزان فاران (مکه) که نه جانداري، نه آب و علفي و نه غذايي داشت در ميان دره هاي کوهستاني آن منتقل کرد. ابراهيم در آن دقيقه دست تضرع به درگاه خداي بي نياز برآورده، عرضه داشت: بار خدايا، فرزندم را در دشتي که قابل کشت و زرع نيست و کسي در آن رفت و آمد نميکند؛ نزديک خانه اي که حرم تواست گذاتشتم تا نماز را به پاي دارند هاجر و اسماعيل تنها ماندند! چيزي نگذشت که هواي سوزان مادر و فرزند تبعيدي را تحت فشار قرار گذاشت.به زودي آبهاي ذخيره و غذاي آنان به اتمام رسيد! تشنگي اسماعيل را بيحال و هاجر را پريشان ساخت. در جستجوي آب به هر سوي ميدويد، از صفا به مروه و از مروه به صفا تا آنجا که توانست سعي کرد اما تلاش او به شکست انجاميد چون دستش از عوامل ظاهري قطع گرديد، برفراز کوه با آفريننده خود مشغول راز و نياز شد.

در این حال حضرت اسماعیل از تشنگی زیاد پاشنه خود را در خاکی که زیر پای خود بود میکشید کم کم متوجه شد که زیر پای خود خاک به گل تبدیل شد در این هنگام هاجر مادر ایشان در کنار حضرت اسماعیل حاضر شد و دائم کلمه زمزم را به زبان آورد  . زمزم در لغت آب گوارا و شيريني را که اندکي شور باشد گويند و همچنین در جوشیدن آب از زمین را نیز زمزم می گویند .

از زمان حضرت اسماعيل تا کنون (قريب 3872 سال ) آب اين چاه جريان داشته  و مقدار آن همیشه ثابت بوده و اين آب معجزه الهي است که همِيشه موجب شگفتي دانشمندان و محققين بوده و خواهد بود .زمزم را در لغت آب گوارا و شیرینی که اندکی شور باشد گویند. چاه زمزم به نام هایی چون اسماعیل، حفیره، شفاء، عافیه و میمونه نیز شناخته می شود.آبي که خداوند به عنوان هديه به مومناني که از دور دست براي زيارت به اين بيابان مشرف ميشوند ارزاني داشته است.

آب چاه زمزم در ابتدا از طریق ریسمان و سطل بالا کشیده می شد، اما امروز این چاه در یک اتاق زیرزمینی قرار گرفته و از پشت صفحات شیشه ای قابل رؤیت است اما زائران اجازه ورود به آن را ندارد. پمپهای الکترونیکی آب را از چاه خارج می کند و از منبع هایی اطراف الحرام آن را در دسترس زائران قرار می دهند . هر روزه تانکرهای آب زمزم جهت استفاده زائران حرم نبوی نیز به مدینه منتقل می شوند البته به مسجدهای مکه مکرمه نیز آب زمزم اختصاص یافته و با تانکرهای کوچک به صورت روزانه تقسیم می شوند.

در اينجا برخي از ويژگيهاي آب زمزم را به اجمال بيان ميکنيم:

1 ) عليرغم استفاده مداوم از آب زمزم تا به حال اين چاه خشک نشده است. و جالب است که تمامی چاه های دیگر اطراف شهر مکه همگی خشک شده اند .

2 ) آب اين چاه از زمان بوجود آمدن تا به حال داراي ترکيبات معدني يکسان بوده است.

3 ) اين آب در نقاط مختلف دنيا آزمايش شده و داراي تقاضاي بالايي در سطح جهان ميباشد .

4 ) هيچگونه ترکيبات شيميايي و يا کلر جهت ضدعفوني به اين آب اضافه نشده است.

5 ) بر خلاف چاههاي ديگر هيچگونه رشد و زندگي گياهي و جانوري در اين چاه وجود ندارد و عليرغم آن که اين موضوع خود باعث طعم بد و بوي نا مطبوع آب ميگردد اما آب زمزم بدينگونه نميباشد.

6 ) آزمایش شده است آب زمزم بر خلاف سایر آب های جهان حتی آب باران  که در مدت نگهداری طولانی فاسد شده رنگ آن عوض و بد بو میشوند آب زمزم فاسد نشده و قابل نگهداری می باشد پس حاجیانی که این آب را بعنوان تبرک هدیه می دهند بسیار قابل اهمیت می باشد .