شناخت الله به صفت رحیم بودن مستلزم آن است که انسان به مقام و موقعیت خودش در میان موجودات عالم شناخت کامل داشته باشد. امتیازی که انسان در میان موجودات دارد این است که فرزند بالغ این جهان است. فرزند نابالغ این خانواده که تحت قیومیت و سرپرستی اجباری پدر و مادر باشد، نیست. بلکه از نظر عقل و خرد به آن درجه از رشد رسیده که به او گفته اند باید خودت راه را انتخاب کنی! در حالیکه موجودات دیگر تحت تکفل جبری عوامل این عالمند، این انسان است که به دلیل رشد عقلی او، آزادی و اختیار دارد و می تواند از دو راه یکی را انتخاب کند. «انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا؛ ما راه را بدو نمودیم یا سپاسگذار خواهد بود و یا ناسپاسگذار» (دهر/۳).
راه راست و راه کج هر دو در جلوی انسان قرار گرفته، اگر انسان راه راست و صراط مستقیم حق را بپیماید آن وقت است که یک نوع رحمت و عنایت خاصی از ناحیه خدا شامل حالش می شود و گویی عالم به گونه ای ساخته شده که هر کس راه خدا را برود؛ پروردگار او را مدد می کند؛ راهنمایی و هدایتش می کند («والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» عنکبوت / ۶۹)، دلش را نور بخشیده و قلبش را نیرو می دهد، اسباب و وسائل را برای راهش مهیا می سازد؛ رزق «من حیث لایحتسب»؛ («از جائیکه گمان نمی کند» طلاق/۳) به او می رساند و بالاخره به مرحله ای می رسد که احساس می کند به مرحله داد و ستد با خدای خویش رسیده است چون می بیند هرچه که او در کردار خالصانه تر رفتار می کند؛ عنایات الهی بیشتر شامل حالش می گردد در این وقت است که بنده به مرحله رضا و تسلیم رسیده است.