جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی (اسپهانی) از شاعران برجسته‌ سده‌ ششم هجری قمری (سلجوقی ـ خوارزمشاهی) و عصر ویرانی اصفهان -‌ به خاطر اختلافات مذهبی و سیاسی- است. شاید همین ویرانی نیز باعث می‌شود که به آذربایجان مهاجرت کند و با بزرگان عصر خویش به مشاعره، بحث و مکاتبه بپردازد.
بزرگانی چون خاقانی شروانی، انوری، ظهیر فاریابی و رشید وطواط. عبدالرزاق از نازک خیالانی است که نه تنها در طبع شعر سرآمد بوده که نقاشی‌های او نیز از نمونه های برجسته‌ زمان خود بوده است. دیوان برجای مانده از وی متشکل از بیست هزار بیت است. در تصوف و حکمت دستی داشته است که نمونه‌ روشن آن ترکیب‌بند ذیل است. شعری که به اعتراف بسیاری از ادیبان، شاعران و مورخان اهل ادب، یکی از بهترین اشعاری است که تاکنون در وصف رسول اکرم (ص) سروده شده است.

جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی یا اسپهانی شاعر سده ششم هجری بود.وی در اصفهان زاده شد اما به آذربایجان نیز سفر کرد و گویا در نقاشی نیز دست داشته و با خاقانی شروانی و انوری و ظهیر فاریابی و رشید وطواط مکاتبه و مشاعره می‌کرده‌است. او مداح حکمرانان سلجوقی و آل خُجند بود و در اصفهان می‌زیست. عبدالرزاق از شاعرانی است که از تصوف و حکمت بهره فراوان داشته است. وی پدر کمال‌الدین اصفهانی است. دیوانش نزدیک به بیست‌هزار بیت شعر است. جمال‌الدین عبدالرزاق درلطافت طبع یگانه و در فضل و هنر سرآمد بود.  جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی در تاریخ ۵۸۸ هجری قمری درگذشت.

در آستانه‌ میلاد پیامبر اعظم(ص)، ترکیب‌بند زیبای جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی در مدح و منقبت رسول‌ الله (ص) :

ای از بر سدره شاهراهت

وای قبّه عرش تکیه گاهت

ای طاق نهم رواق بالا

بشکسته ز گوشه کلاهت

هم عقل دویده در رکابت

هم شرع خزیده در پناهت

ای چرخ کبود ژنده دلقی

در گردن پیر خانقاهت

مه طاسک گردن سمندت

شب طرّه ی پرچم سیاهت

جبریل مقیم آستانت

افلاک حریم بارگاهت

چرخ ار چه رفیع، خاک پایت

عقل ارچه بزرگ، طفل راهت

خورده است خدا ز روی تعظیم

سوگند به روی همچو ماهت

ایزد که رقیب جان خرد کرد

نام تو ردیف نام خود کرد

ای نام تو دستگیر آدم

و ای خلق تو پایمرد عالم

فرّاش درت کلیم عمران

چاووش رهت مسیح مریم

از نام محمّدیت میمی

حلقه شده این بلند طارم

تو در عدم و گرفته قدرت

اقطاع وجود زیر خاتم

در خدمتت انبیا مشرّف

وز حرمتت آدمی مکرّم

از امر مبارک تو رفته

هم بر سر حرفت خود آدم

تا بود به وقت خلوت تو

نه عرش و نه جبرئیل محرم

نایافته عزّ التفاتی

پیش تو زمین و آسمان هم

کونین نواله‌ای ز جودت

افلاک طفیلی وجودت

ای مسند تو ورای افلاک

صدر تو و خاک توده حاشاک

هرچ آن سمت حدوث دارد

در دیده ی همّت تو خاشاک

طغرای جلال تو لعمرک

منشور ولایت تو لولاک

نُه حقّه و هفت مهره پیشت

دست تو و دامن تو زان پاک

در راه تو زخم محض مرهم

بر یاد تو زهر عین تریاک

در عهد نبوّت تو آدم

پوشیده هنوز خرقه خاک

تو کرده اشارت از سر انگشت

مَه فرطه پرنیان زده چاک

نقش صفحات رایت تو

لولاک لما خلقت الافلاک

خواب تو ولا یَنامُ قلبی

خوان تو اَبیتُ عِندَ رَبّی

ای آرزوی قـَدَر لقایت

وای قبله آسمان سرایت

در عالم نطق، هیچ ناطق

ناگفته سزای تو ثنایت

هر جای که خواجه ای غلامت

هر جای که خسروی گدایت

هم تابش اختران ز رویت

هم جنبش آسمان برایت

جانداروی عاشقان حدیثت

قفل دل گمرهان دعایت

اندوخته سپهر و انجم

برنامده ده به یک عطایت

بر شهپر جبرئیل نِه زین

تا لاف زند ز کبریایت

بر دیده آسمان قدم نِه

تا سرمه کشد ز خاک پایت

ای کرده بزیر پای کونین

بگذشته ز حد قاب قوسین

ای حجره دل به تو منوّر

وای عالم جان ز تو معطر

ای شخص تو عصمت مجسّم

وای ذات تو رحمت مصوّر

بی یاد تو ذکرها مزوَّر

بی نام تو وِردها مبتـَّر

خاک تو نهال شاخ طوبی

دست تو زهاب آب کوثر

ای از نفس نسیم خلقت

نُه گوی فلک چو گوی عنبر

از یَعصِمکَ الله اینت جوشن

وزیغفرک الله آنت مغفر

تو ایمنی از حدوث گو باش

عالم همه خشک یا همه تر

تو فارغی از وجود، گو شو

بطحا همه سنگ یا همه زر

طاووس ملائکه بَریدت

سرخیل مقرّبان مُریدت

ای شرع تو چیره چون به شب روز

وای خیل تو بر ستاره پیروز

ای عقلِ گره گشای معنی

در حلقه درس تو نوآموز

ای تیغ تو کفر را کفن باف

نعلین تو عرش را کُلـَه دوز

ای مذهب ها ز بعثت تو

چون مکتب ها به عید نوروز

از موی تو رنگ کسوت شب

وز روی تو نور چهره روز

حلم تو شگرف دوزخ آشام

خشم تو عظیم آسمان سوز

ماه سر خیمه جلالت

در عالم علو مجلس افروز

بنموده نشان روی فردا

آیینه معجز تو امروز

ای گفته صحیح و کرده تصریح

در دست تو سنگریزه تسبیح

هر آدمیی که او ثنا گفت

هرچ آن نه ثنای تو خطا گفت

خود خاطر شاعری چه سنجد؟

نعت تو سزای تو خدا گفت

گرچه نه سزای حضرت توست

بپذیر هر آنچه این گدا گفت

هر چند فضول گوی مردی است

آخر نه ثنای مصطفی گفت؟

در عمر هر آنچه گفت یا کرد

نادانی کرد و ناسزا گفت

زان گفته و کرده گر بپرسند

کز بهر چه کرد یا چرا گفت؟

این خواهد بود عُدّت او

کفاره ی هر چه کرد یا گفت

تو محو کن از جریده ی او

هر هرزه که از سر هوا گفت

چون نیست بضاعتی ز طاعت

از ما گنه و ز تو شفاعت