وسواس عبارت است از افكار و انديشه‏ها يا اعمال و رفتارهاي ناخواسته و غيراختياري كه پي‏در پي و بدون اراده شخص به ذهن فرد مي‏آيد و نمي‏تواند به سادگي آن فكر يا عمل را از خود دور كند. اين حالت باعث ايجاد اضطراب شده و شخص جهت خنثي كردن آن و رسيدن به آرامش، به اعمال يا افكاري روي مي‏آورد و مكررا در عمل يا در ذهن خود آن را تكرار مي‏كند و خود را در برابر آن اعمال و يا افكار مجبور احساس مي‏كند مثل تكرار افكاري اذيت‏كننده در ذهن يا تكرار آب كشيدن دست خود يا ترديد در طهارت و نجاست لباس يا بدن خود و نظاير آن. بنابراين دقت در طهارت و نجاست اگر از حد عادي خارج شود و بدون اختيار فرد دست يا ظرفي را آب مي‏كشد و اين عمل به گونه‏اي تكرار شود كه غيرمتعارف باشد، وسواس است و بايد درمان شود.
گام اول براي غلبه بر اين بيماري، شناخت آن به عنوان يك روند مزاحم است كه بحمداللّه‏ شما اين مرحله را به خوبي پشت سر گذاشته‏ايد.
اكنون نوبت آن است كه با اقدام‏هاي جدي، براي هميشه خود را از اين مهلكه نجات دهيد.
براي از بين رفتن حالت وسواس راه‏هايي وجود دارد كه از جمله آنها مي‏توان عوامل زير را برشمرد:
1) يادگيري مسائل شرعي به نحو صحيح.
2) توجه به مفاسدي كه وسواس به دنبال دارد؛ مانند از بين رفتن تمركز فكري و اختلال در امور زندگي و بازماندن از انجام تكاليف شرعي.
3) مطالعه كتابهايي كه در اين زمينه نوشته شده است؛ مانند كتاب «وسواس» تأليف مرحوم مصطفي زماني.
4) توجه داشته باشيم كه گمان به نجاست تكليف آور نيست بلكه در صورتي اجتناب لازم است كه انسان يقين به نجاست داشته باشد.
5) همان طور كه مي‏دانيم در زمان پيامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) با اين كه آب لوله‏كشي و امكانات بهداشتي فعلي موجود نبوده است مسلمانان به طورعادي زندگي مي‏كردند و در خصوص طهارت و نجاست مشكل خاصي نداشتند.
6) توجه به اين كه يقين شخص وسواس براي وي معتبر نيست بلكه در پاك شدن و نجس شدن اشياء بايد به نظر عرف مراجعه كند و در آب كشيدن اشياء و انجام غسل به طور عادي و مانند عرف عمل كند.
7) شما مي‏دانيد كه خداوند تكليف شاق براي بندگان خود معين ننموده است بنابراين عزم خود را جزم نماييد و تصميم بگيريد كه براين دشمن دروني غلبه نماييد. برنامه‏هاي زير را عمل كرده و به حصول نتيجه يقين داشته باشيد:
الف) ذكر «لا اله الا الله» و «لا حول ولا قوه الا بالله» را بسيار بگوييد.
ب ) شب‏ها موقع خوابيدن و آرامش بدن در بستر بارها اين جملات را با خود بگوييد: من به خواست خداوند قطعا خواهم توانست براين بيماري وضعف غلبه نمايم من براي غلبه براين وسوسه‏ها كاملا نيرومندم. من از ضعف و زبوني بيزارم و بر ترك اين عادت ناپسند مقتدرم.
اميد است با عمل به مضامين فوق به زودي سلامت كامل رفتاري خود را بازيابيد.
استعاذه و پناه بردن به خداوند را با خواندن سوره‏هاي فلق و ناس و نيز تكرار «اعوذ باللّه‏ من الشيطان الرجيم» و «لا حول ولا قوة الاّ باللّه‏» فراموش نكنيد.
يكي از دوستان خوب و مورد اعتمادتان را براي مشورت برگزينيد. ايشان نيز دائما ضرورت تغيير رويه را به شما يادآور شود تا مقداري از بايدهاي ناخواسته شما كاهش يابد.
ج ) به دليل اين كه معمولاً وسواس‏هاي عملي ملازم با وسواس فكري است سعي كنيد فكر خود را كنترل نماييد. براي كنترل فكر راه‏كارهاي زير را به كار گيريد:
1- از تنهايي و قرار گرفتن در محيط‏هاي خلوت اجتناب كنيد.
2- هيچ‏گاه بيكار نباشيد و همواره با برنامه‏ريزي صحيح اوقات خود را با مطالعه، تفريح، ورزش و ساير كارها پركنيد.
3- در كارهاي دسته‏جمعي بيشتر شركت كنيد.
4- با دوستان خوب با نشاط و اجتماعي بيشتر معاشرت كنيد و كلاً در جلسات جشن و جلسات مذهبي بيشتر شركت كنيد.
5- هرگاه فكر مزاحمي به ذهنتان خطور كرد با پرداختن به كاري مانند مطالعه يا كارهاي ديگر، فكر خود را آزاد كنيد.
6- هر روز حدود نيم الي يك ساعت به ورزش مورد علاقه بپردازيد و سعي كنيد ورزش را به عنوان يك كار بسيار ضروري و مفيد هيچ‏گاه ترك نكنيد.
با توجه به آنچه ذكر شد، آگاهي و باور داشتن مسائل و مطالب زير به حل مشكل شما كمك مي‏كند:
اولاً نمي‏توان چيز نجس را پاك فرض كرد، اما بر طبق فتواي مراجع عظام تقليد تا به نجاست چيزي يقين پيدا نكرده‏ايم آن چيز پاك است.
ثانياً راه نجس شدن چيزهاي پاك آن است كه چيز پاك با چيز نجس برخورد بكند و يكي از آن‏ها و يا هر دو به قدري مرطوب باشند كه رطوبت اولي در دومي اثر كند، در اين صورت مي‏شود گفت شي‏ء پاك نجس شده است.
ثالثاً اين تأثير را يا بايد خود ما به عينه مشاهده كنيم يا از شهادت دو شخص عادل، به نجس شدن اشياء پاك اطمينان حاصل كند.
پس با اين اوصاف به ندرت اتفاق مي‏افتد كه اشياء پاك نجس شوند و پاك نگهداشتن اشيايي كه ما با آن‏ها سر و كار داريم بسيار ساده و بي‏زحمت است. بنابراين تا شما با چشم خود نديده‏ايد كه مثلاً پيچ تلويزيون با دست مرطوبي كه آن نيز با شي‏ء نجسي مثلاً ادرار يا خون تماس پيدا كرده و از اين طريق مرطوب شده است نمي‏توانيد بگوئيد پيچ تلويزيون نجس است. بنابر اين از خيلي چيزها كه فكر مي‏كنيد نجس مي‏باشند در حقيقت نجس نيستند و محكوم به طهارت مي‏باشند و اگر اين مسأله را به خانواده هم بياموزيد و آن‏ها هم متوجه شوند كه پاك نگهداشتن اشياء چندان مشكل نيست قطعاً با شما همكاري خواهند كرد.
همه اشياء به خودي خود پاكند، مگر با چيز نجس تماس حاصل كند و آن چيز به قدري مرطوب باشد كه اين چيز هم‏تر شود و يا خود آن چيزتر باشد و شي‏ء نجس را تر كند. همچنين تا با چشم خود نديده‏ايم و يا دو نفر انسان عادل براي ما شهادت ندهند نمي‏توانيم چيزي را كه پاك بوده نجس فرض كنيم.