در اسلام به همان مقدار كه از فساد انتقاد و با آن مقابله شده ، نسبت به اصلاح سفارش و تأكيد شده است . قرآن تنها به ايمان و تقواي دروني اكتفا نمي كند، بلكه اصلاح را لازمه ي ايمان و تقوي مي شمارد. (آمن و اصلح ) و (فمن اتّقي و اصلح ) .
خداوند خود اوّل مصلح است ; (و اصلح بالهم ) و لذا از مردم نيز خواسته تا اوّل عيب هاي خود را اصلاح كنند; (تابوا و اصلحوا...) و سپس به اصلاح جامعه بپردازند. (فاتّقوا اللّه و اصلحوا ذات بينكم ) اصلاح گر هرگز به دنبال فتنه انگيزان نمي رود، (و اصلح و لا تتّبع سبيل المفسدين ) البتّه اصلاحات بايد بر معيار عدل و قانون باشد (فاصلحوا بينهما بالعدل و القسط) .
كسي كه راههاي صلاح و اصلاح را به روي خود ببندد، نابود خواهد شد هر چند فرزند پيامبر باشد;(انّنه ليس من اهلك انّه عمل غير صالح ) (اي نوح !) او از خاندان تو نيست ، براستي كه عمل او غير صالح است . اولياي الهي از خدا درخواست مي كردند كه به صالحان ملحق شوند. (الحقني بالصالحين ) .
قرآن معمولا ايمان را همراه عمل صالح بيان كرده است ; (الذين آمنوا و عملواالصالحات ) اثر بخشي عمل صالح محدود به زمان و مكان نيست و حتّي نسل هاي بعدي از اعمال پدران صالح خود خير و بهره مي برند. (و كان ابوهما صالحا) .
قرآن هدف از كاميابي از نعمت ها را انجام عمل صالح مي داند، (يا ايّها الرّسول كلوا من الطيبات و اعملوا صالحا) يعني بهره گيري و كاميابي شما از نعمت ها بايد براي انجام كار نيك و عمل صالح باشد.
خداوند متعال حكومت آينده ي زمين را نصيب بندگان صالح خود خواهد كرد. (ان ّ الارض يرثها عبادي الصالحون ) .
انسان بعد از اصلاح خود، بايد به اصلاح ديگران بپردازد و تمام توان خود را در اين راه بكار گيرد (ان اريد الا الاصلاح ما استطعت ) چيزي جز اصلاح تا سر حد توانم نمي خواهم .
البتّه خداوند متعال اصلاح طلبان واقعي را از كساني كه شعار اصلاح مي دهند، جدا مي كند و چهره ي مدّعيان دروغين را افشا مي كند; (قالوا انّما نحن مصلحون ألا انّهم هم المفسدون و لكن لايشعرون ) آنها مي گويند: فقط ما اصلاح طلبيم ، آگاه باشيد آنها خود فساد كنندگانند، ولي نمي فهمند.
آري ، خداوند مصلحين واقعي را مي شناسد. (و اللّه يعلم المفسد من المصلح ) .
خداوند به مصلحان واقعي را وعده ي پاداش داده است . (انّا لانضيع اجر المصلحين ) .
نكته قابل توجه آنكه هر چه ميزان فساد بالا برود، تلاش مصلحانه ي بيشتري را طلب مي كند. (آري هر چه هوا گرم تر شود، نياز به آب زيادتر مي شود) و هر چه مفسدان خطرناكتر شوند، مصلحان بزرگتري مي طلبد. در برابر نمرود جز ابراهيم و در برابر فرعون جز موسي و در برابر يزيد جز حسين (ع) چه كساني مي توانند مقابله كنند?!
بديهي است برنامه ي اصلاحات هميشه با نامه و گفت وگو و تذكّر پيش نمي رود، بلكه شرايطي پيش مي آيد كه بايد به استقبال خطر رفت . امام حسين (ع) اوّلين مصلح اسلامي است كه به استقبال سخت ترين شدايد رفت و جان خود را تسليم حق ّ نموده و به شهادت رسيد.