پرسش :

عاشوراي سال 61 هجري شهادت امام حسين ـ عليه‎ السلام ـ در چه موقعي از سال واقع شده؟ دقيقاً چه زماني بوده و چه فصلي؟


پاسخ :

بر طبق روشي كه دكتر ابوالفضل نبئي بيان نموده اند (يعني روش تبديل سال هجري قمري به هجري شمسي) وقتي دهم محرم سال 61 هجري را به شمسي تبديل كنيم از حاصل تبديل چنين بر مي آيد كه در فصل پائيز يعني 21/8/51 امام به شهادت رسيده اند.[1]
اما آنچه را كه آيت الله سبحاني و مكارم شيرازي محاسبه كرده اند در اينجا مي آوريم «از تقويمها معلوم مي شود كه روز عاشوراي سال 1390 هجري قمري مطابق 27 اسفند 1348 شمسي بوده است و مي دانيم كه واقعه جانسوز كربلا در سال 61 هجري قمري بوده است بنابراين مي گوئيم: 1329 61-1390
از طرفي مقدار يك سال شمسي به حسب عدد اعشاري 2422/365 روز است و يكسال قمري به حسب عدد اعشاري 3670/354 روز است پس تفاوت ايام اين دو 8752/10 خواهد بود بنابراين تفاوت ايام تمام اين سالها (1329 سال) چنين مي شود:
1408/14453 1329*8752/10
يعني در مدت 1329 سال مبداء سال قمري باندازه 1408/14453 روز نسبت به سال شمسي جلو مي افتد كه براي تطبيق آندو بايد به عقب برگرديم با اين ترتيب: روز 208+39 سال 2422/365: 1408/14453
بنابراين بايد همين 208 روز را بر عاشوراي سال 1390 بيفزائيم تا منظور حاصل شود و چون ماههاي شمسي بعد از اسفند تا شهريور مطابق تعديل قانون همه 31 روز است پس 22 روز + 6 ماه 31: 208 و چون 6 ماه و 22 روز بر 27 اسفند بيفزائيم به بيستم مهر خواهيم رسيد.
بنابراين با تقريب جزئي مي توان گفت كه «عاشوراي سال 61 مطابق با بيستم مهرماه» بوده است.[2]
علاوه بر محاسبات نجومي از متن نامه ها نيز چنين استفاده مي شود كه واقعه عاشورا در اواخر تابستان و اوايل پاييز بوده است نويسندگان نامه هاي دعوت به امام نوشته اند كه «باغها سرسبز و ميوه ها رسيده است...»[3]
با توجه به اينكه دعوت كنندگان از كوفه بودند و عزيمت امام نيز به سوي كوفه (عراق فعلي) بوده است فصل رسيدن ميوه هاي اين منطقه كه خرما از جمله مهمترين ميوه هاي منطقه عراق است در همين فصل است و برداشت آن آغاز مي شود بنابراين وقوع حادثه عاشورا در فصل پائيز بوده و اختلاف جزئي بين دو روش وجود دارد كه اول پائيز بوده يا وسط پائيز، و ترجيح با اول پائيز و بيستم مهرماه است.
براي مطالعه بيشتر به كتاب هاي: 1. تقويم و تقويم نگاري آقاي نبئي و پاسخ به پرسشهاي آيات عظام مكارم و سبحاني مراجعه كنيد.
رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود:
«هر كس حسين را زيارت كند پس از شهادتش بهشت بر او واجب است»[4][1] . ابوالفضل نبئي، تقويم وتقويم نگاري، چاپ دوم، مشهد، چاپ و نشر آستان قدس، 1366، ص 201.
[2] . جعفر سبحاني و ناصر مكارم شيرازي، پرسشها و پاسخها، چاپ اول، قم، حكمت 1353، ج 2، ص 155.
[3] . شيخ مفيد، الارشاد، چاپ اول، قم، آل البيت، 1413، ج 2، ص 38.
[4] . همان، ج 2، ص 134.