همسر خوب داشتن آرزوي هر انساني است و همگان در پي داشتن همسر ايده آل هستند. اما همسري كه براي يك شخص مناسب است معلوم نيست براي ديگران همسر ايده آل باشد. اين سخن به اين معناست كه يك همسر خوب بايد از دو گروه صفتها برخوردار باشد. يك گروه صفاتي كه هر انساني در پي آن است و گروه ديگر صفاتي كه به تناسب سليقه، اهداف شخصي و حتي تشخيص فردي تفاوت پيدا مي كند.
لذا در يك جمع بندي كلي مي توان گفت: معيارها و ملاك هايي كه در انتخاب همسر خوب بايد در نظر گرفته شود دو نوع است:
الف . آنهايي كه ركن و اساس اند و براي يك زندگي سعادتمندانه حتما" لازم اند.
ب . آنهايي كه شرط كمال هستند و براي بهتر و كاملتر شدن زندگي اند و بيشتر به سليقه و موقعيت افراد بستگي دارد.
ملاك هاي دسته اول عبارتند از:
1. تدين و دين دار بودن فرد. زيرا انساني كه دين ندارد هيچ ندارد انسان بي دين در حقيقت مرده ي متحرك است و كسي كه پاي بند به دين (كه اصلي ترين مسائله زندگي است ) نباشد هيچ تضميني وجود ندارد كه پاي بند به رعايت حقوق همسر و زندگي مشترك باشد. انسان ديندار هرگز نمي تواند با همسر بي دين كنار بيايد و با هم زندگي سعادتمندانه اي داشته باشند.
2. اخلاق نيك داشتن كه منظور داشتن صفات و خلق و خوهاي پسنديده در نظر عقل و شرع است . در واقع اخلاق و دين دو ملاك و معيار اصل در ازدواج و انتخاب همسر است . اگر بخواهيم نمونه هايي از اخلاق خوب و بد را اشاره كنيم مي توان موارد زير را ذكر كرد.
الف . خوش زباني و بدزباني زبان ترجمان و بيانگر احوال درون است و زبان دريچه اي است از محتويات درون فرد, زبان انسان آينده ي دل اوست
ب . بزرگواري و حسادت
ج . خوش خلقي و كج خلقي
د. حق پذيري و لجاجت
3. شرافت و اصالت خانوادگي كه منظور نجابت و پاكي خانواده است زيرا ازدواج دختر و پسر تنها پيوند و تركيب دو فرد نيست بلكه پيوند دو خانواده است و مي توان گفت من مي خواهم با خود اين فرد ازدواج كنم و كاري به خانواده و فاميلش ندارم . زيرا اين فرد شاخه اي است از اين خانواده و از ريشه هاي همان درخت خانواده تغذيه كرده است و صفات اخلاقي، روحي، عقلي و جسمي آن خانواده را از راه وراثت و محيط و عادات به اين فرد منتقل كرده است .
4. عقل ; در واقع همان نور افكني است كه جاده زندگي را روشن مي كند و بايد زن و شوهر براي اداره ي زندگي و تربيت فرزندان از نيروي عقل و فهم مجهز برخوردار باشند و رشد عقلي كافي پيدا كرده باشند همانطور كه ائمه اطهار ما را از ادواج با افراد احمق و كم عقل نهي فرموده اند.
5. تناسب , همتايي و كفو همديگر بودن كه از حساس ترين نكاتي است كه بايد در انتخاب همسر مورد توجه قرار گيرد همتايي و تناسب از نظر و جنبه هاي مختلف مثل
الف . تدين و ميزان پاي بندي به دستورات شرع
ب . همتايي و هماهنگي فرهنگي و فكري و سياسي
ج . همتايي اخلاقي و پاي بندي به آداب اخلاقي
د. كفو همديگر بودن از نظر تحصيلات علمي يعني اين طور نباشد كه يك فرد تحصيل كرده با فردي بي سواد و يا خيلي كم سواد ازدواج كند هرچه از نظر تحصيلات سطح آنها به هم نزديكتر باشد بهتر است.
ه. تناسب در زيبايي
و. تناسب سني يعني بين 4 تا 6 سال مرد بزرگتر باشد بهتر است. البته اگر همه شرايط ازدواج را همسر دارد مقداري سن شوهر كمتر يا بيشتر هم باشد اشكال ندارد.
ز. تناسب مالي و سطح اقتصادي و...
6. سلامت جسماني و رواني نيز نقش بسيار مهمي در زندگي مشترك دارد لذا قبل از اين كه مراسم عقد انجام شود حتما سلامت همسر هم از نظر روحي و هم از نظر جسمي بايد احراز شود حتي مشكلات ژنتيكي نيز در خانواده همسر بايد مد نظر قرار گيرد يعني اگر خانواده اي هستند كه بعضي از افراد آن به صورت مادرزادي معلوليت ذهني يا جسمي دارند بايد با احتياط بيشتر و با مشاوره پزشكي و روانپزشكي ازدواج انجام شود.
در پايان توجه شما را به رواياتي چند در مورد ويژگي هاي شوهر شايسته جلب مي كنيم:
1- رسول خدا فرمود اذا جائكم من ترضون خلقه و دينه فزوجوه؛ هرگاه خواستگاري كه اخلاق و دين او را مي پسنديد نزد شما آمد، با ازدواج او موافقت كنيد» (فروع كافي، ج 5، ص 347).
ملاك ها و معيار و مسائل ديگري كه بيشتر مربوط به سليقه و موقعيت افراد دارد. در دسته ي دوم قرار مي گيرد و مي توان از آن صرف نظر كرد. ولي براي اينكه بتوانيد به يك تصميم صحيح و عاقلانه اي برسيد بهتر است با افراد مورد اعتماد خودش والدين , يا اقوام نزديك دلسوز و عاقل و داراي تجربه مشورت كرده و با دقت كافي تصميم مناسي اتخاذ فرماييد.
در رواياتي متعدد، نهي شده كه: به شرابخوار همسر ندهيد و كسي كه دخترش را همسر شرابخوار كند، به دخترش جفا نموده و پيوند خويشاوندي خود را با او قطع كرده است» (همان).
و مطابق با بعضي روايات، ازدواج با مرداني كه از نظر اعتقادات ديني، منحرف يا سست هستند نهي شده و علت آن چنين بيان گرديده كه: «لان المرأه تأخذ من ادب زوجها و يقهرها علي دينه» زيرا زن تحت تأثير اخلاق شوهرش قرار مي گيرد و شوهر او را بر دينش مقهور مي سازد» (همان، ص 348 و 349).
در واقع بيان اين روايات به خاطر تأكيد بر مطالبي است كه در انتخاب همسر بايد مد نظر باشد.