شکیات بر ۲۳ قسم است ، هشت قسم آن نماز را باطل مى کند و به شش قسم آن نباید اعتنایى کرد و نه قسم آن صحیح است .

شکهاى باطل :
اگر یکى از این شکها را براى نمازگزار پیش آید، نمازش باطل است :
۱- شک در شماره رکعتهاى نمازهاى دو رکعتى
۲- شک در شماره رکعتهاى نماز سه رکعتى
۳- در شکهاى نمازهاى چهار رکعتى که پاى یک در میان باشد.
۴- اگر در نمازهاى چهار رکعتى پیش از تمام شدن سجده دوم شک کند.
۵- شک بین ۲ و ۵ یا ۲ و بیشتر از ۵٫
۶- شک بین ۳ و ۶ یا ۳ و بیشتر از ۶٫
۷- شک بین ۴ و ۶ و یا ۴ و بیشتر از ۶٫
۸- شک در رکعتهاى نماز که نداند چند رکعت خوانده

شکهائى که نباید به آن ها اعتنا کرد:
۱- شک در چیزى که نمازگزار از محل آن گذشته است مثل اینکه در رکوع شک کند که آیا حمد و سوره را خوانده یا نه .
۲- شک بعد از سلام نماز
۳- شک بعد از گذشتن وقت نماز
۴- شک کسى که زیاد در نماز شک مى کند که به او کثیرالشک مى گویند.
۵- شک امام در شماره رکعتهاى نماز در صورتى که ماءموم آن را بداند و یا شک ماءموم در رکعتهاى نماز در صورتى که شماره آن را امام بداند که در صورت اول ، امام با رجوع به ماءموم رفع شک از خود مى کند و در صورت دوم ، ماءموم ، با رجوع به امام ، وظیفه خود را انجام مى دهد.
۶- شک در نمازهاى مستحبى

شکهاى صحیح
در نه صورت اگر نمازگزار در شماره رکعتهاى نماز چهار رکعتى شک کند باید به دستورات زیر عمل نماید:
۱- نمازگزار بعد از سربرداشتن از سجده دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، بنا را بر سه مى گذارد و یک رکعت دیگر را مى خواند و نماز را تمام مى کند سپس یک رکعت نماز احتیاط ایستاده ، یا دو رکعت نشسته مى خواند.
۲- شک بین دو و چهار بعد از سجده دوم ، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند و دو رکعت نماز احتیاط مى خواند.
۳- شک بین دو و سه و چهار بعد از سجده دوم بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند آنگاه دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته مى خواند
۴- شک بین چهار و پنج بعد از سجده دوم که بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام نموده و بعد از نماز، دو سجده سهو مى کند.
۵- شک بین سه و چهار در هر کجاى نماز که باشد بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند وبعد یک رکعت نماز احتیاط ایستاده مى خواند.
۶- شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار بدون رکوع بنشیند و تشهد را بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را بخواند.
۷- شک بین سه و پنج در حال ایستاده که باید نماز گزار بدون رکوع بنشیند و تشهد را بخواند و سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط را ایستاده بخواند.
۸- شک بین سه وچهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار، بنشیند و سلام دهد سپس دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته بخواند.
۹- شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید نمازگزار بنشیند و تشهد بخواند و سلام دهد سپس دو سجده سهو را بجا آورد.

نماز احتیاط
کسى که نماز احتیاط بر او واجب شده باید فورا بعد از نماز نیت کند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده را بخواند پس اگر یک رکعت نماز احتیاط بر او واجب است تشهد مى خواند و سلام مى دهد و اگر دو رکعت بعهده اوست پس از دو سجده دیگر پس از دو سجده برمى خیزد و یک رکعت دیگر مثل قبل مى خواند و پس از دو سجده دیگر تشهد مى خواند و سلام مى دهد و دو رکعت نماز احتیاط نشسته هم به همین صورت مى خواند با این تفاوت که بجاى ایستادن مى نشیند. باید توجه داشت که نماز احتیاط سوره و قنوت ندارد و باید آهسته خواند ونیت هم به زبان نیاورد.

سجده سهو
در شش مورد باید سجده سهو کرد یعنى نمازگزار بعد از سلام نماز فورا نیت سجده سهو مى کند و پیشانى را بر چیزى که سجده بر آن صحیح است مى گذارد و مى گوید:بسم الله و بالله و صلى الله على محمد و آل محمدآنگاه سر از سجده برمى دارد و دوباره به سجده مى رود و باز همان ذکر را تکرار مى کند و سر از سجده بر مى دارد و مى نشیند و تشهد مى خواند و سلام مى دهد.
مواردى که سجده سهو لازم است عبارتند از:
۱- در بین نماز، سهوا حرف بزند.۲- جائى که در نماز نباید سلام دهد مثلا در رکعت اول سهوا سلام دهد ۳- در نماز یک سجده را فراموش کند ۴- تشهد نماز را فراموش کند ۵- در نماز ۴ رکعتى بعد از سجده دوم شک کند که ۴ رکعت خوانده یا ۵ رکعت در این صورت مى نشیند و نماز را تمام مى کند و دو سجده سهو بجا مى آورد ۶- و همچنین در نماز چهار رکعتى در حالت ایستاده شک بین ۵ و ۶ پیش آید.

به پرسشهاى زیر پاسخ دهید:
۱- اقسام شکهاى باطل کدامند؟
۲- چه شکهایى نباید به آنها توجه کرد؟
۳- شکهاى صحیح چند نوعند؟
۴- نماز احتیاط را چگونه باید خواند؟