با فرزندانی که نسبت به نماز و سایر تکالیف دینی بی اهمیت هستند چگونه رفتار کنیم؟
کسی که می خواهد دیگری را تربیت کند، باید در عمل، به آنچه می گوید پای بند باشد. پدر و مادری که به تربیت فرزند خود علاقه مندند، باید خود، دارای فضایل اخلاقی باشند و همواره رفتار صحیح را رعایت کنند تا فرزندانشان با آسودگی خاطر، در عمل از آنها الگو گیرند. [والدین باید حقوق فرزندان را بشناسند تا بتوانند در تربیت آنان موفق باشند.]
حضرت امام علی بن الحسین (علیه السلام) در مورد حق فرزند فرموده است:
«و امّا حقُّ ولدکَ … اَنَّکَ مسئولٌ عمّا وَلیته من حُسْن الادب و الدلالة علی ربّه و المعونة له علی طاعته فیک وفی نفسه فَمُثابٌ علی ذلکَ و مُعاقبٌ، فَاعْمَلْ فی امْرِهِ عَلی المتزین بِحُسْنِ اثره علیه فی عاجل الدُّنْیا، المعذّر الی ربّه فیما بَینَکَ و بینه بِحُسْنِ القیامِ علیه وَ الاَْخْذله منه.»[1]
«حق فرزند این است که بدانی او جزیی از وجود تو و در دنیا با هر خیر و شری که دارد به تو منسوب است، و تو در حسن تربیت، راهنمایی به خدا، کمک به او در اطاعت از تو و ایجاد روحیه فرمان پذیری مسئولی و در این زمینه پاداش یا کیفر داری؛ پس با وی چنان رفتار کن که در دنیا آثار نیک تربیتت مایه سرافرازی و زینت تو باشد و در آخرت به سبب انجام وظیفه در پیشگاه الهی معذور باشی.»
{از دیدگاه اسلام، رشد انسان پس از تولد در چند مرحله متوالی صورت می گیرد. از پیامبر در این زمینه روایت شده «فرزند تو هفت سال آقا، هفت سال مطیع و بنده و هفت سال وزیر است اگر تا 21 سالگی خوی و خصلت هایش را پسندیدی که خوب است، وگرنه او را به حال خویش رها کن؛ زیرا تو در پیشگاه خداوند معذوری».[2]
پیامبر اکرم(ص) دوره نونهالی را سن آقایی کودک می داند و پدر و مادر را موظف به رفع نیازهای مادی و روانی کودک می سازد و بر ایشان تکالیفی مقرر می کند. تربیت کودک در دوره سیادت، از مواردی است که اسلام توجه و تأکید ویژه ای بدان دارد. محبت، یکی از نیازهای اساسی کودک و از مؤثرترین عوامل در تربیت روحی و روانی کودک است. از پیامبر نقل می کنند: «نگاه محبت آمیز پدر به صورت فرزند، عبادت است».[3]
روش پیامبر در خانواده اش این بود که هر روز صبح دست محبت به سر فرزندان خود می کشید و حسن و حسین(ع) را می بوسید. یکی دیگر از آموزه های تربیتی پیامبر در مورد کودکان، توصیه به تربیت نیکو و احترام گزاردن به آنهاست. از پیامبر نقل شده:«هیچ پدری چیزی بهتر از تربیت نیکو و ارثی با ارزش تر از ادب، به فرزند خود نداده است».[4]
پیامبر همواره بر تربیت و هدایت درست افراد تأکید می ورزید. از این رهگذر، همواره بر تربیت درست کودک در محیط خانواده، ایجاد کانون پرمحبت در خانه و مهرورزی به کودکان سفارش می کرد. از آن جا که افراط و تفریط در محبت، موجب بروز ناهنجاری های رفتاری در کودکان می شود، پیامبر برای تعادل بخشی به برخورد عاطفی با کودکان توصیه هایی دارد. در توصیه های تربیتی پیامبر خدا(ص) تشویق و تنبیه همواره در کنار هم مطرح می شود و ایشان می فرماید: «کودک را به طغیان و سرکشی وادار نکنید، به او دروغ نگویید و رفتار نابخردانه درباره او به کار نبرید و بدی هایش را عفو کنید.[5] به توصیه پیامبر: «هر کس کودکی دارد، باید با او کودکانه رفتار کند».[6] ایشان همچنین درباره آموزش قواعد اخلاقی به کودکان می فرماید: «وقتی فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند، به آنها نماز بیاموزید و چون ده ساله شدند، آنها را بر ترک نماز تنبیه کنید و بسترهایشان را از هم جدا کنید.[7] آموزه ها و توصیه های تربیتی پیامبر و سیره عملی ایشان در برخورد جوانان، در جهت تشویق ایشان به علم آموزی، فراگیری حِرَف و فنون و روی آوردن به عبادت پروردگار و پرهیز از هواهای نفسانی است.
پیامبر توصیه می کند: «با نوجوانان خود به اقتضای سن ایشان مشورت کنید و به آنها حق اظهار نظر بدهید».[8] _ }[9]
بنابر این برای تربیت بهتر فرزندان، بهترین شیوه، رفتار عملی والدین است. و همچنین جنبه ی علمی در زمینه دینی نیز از اهمیت بالائی برخوردار است تا در مقابل چراهائی که از سوی فرزندان در مورد احکام و مسائل دین مطرح می شود بتوانند پاسخگو باشند. و نیز از آثار و برکاتی که در پیروی از دستورات حق محقق می شود فرزندان را آگاهی داده.تا ایشان را به عبادات ترغیبت نمایند.
پی نوشت ها :
[1] . تحف العقول، ابن شعبة الحرانی، ص 189.
[2] . بحارالانوار، ج 104، ص 95.
[3] . الفروع الکافی، ج 6، ص 49، ترجمه: طباطبایی.
[4] . میزان الحکمة، ج 14، صص 7105 و 7083.
[5] . الفروع من الکافی، ج 6، صص 47 و 50.
[6] . میزان الحکمة، ج 14، صص 7105 و 7083.
[7] . الفروع من الکافی، ج 6، صص 47 و 50.
[8] . میزان الحکمة، ج 14، صص 7105 و 7083.
[9] . طوبی :: پاییز 1387، شماره 30، بوستان بالندگی
نظر خود را اضافه کنید.