در آيين هاي هند و زردتشت، يهود، مسيحيت و اسلام اين باور وجود دارد كه در آيندة جهان فرد صالحي ظهور خواهد نمود، و در جهت زدودن ستم و نجات بشر قدم بر مي دارد و در اين راه موفق خواهد شد. همة اين ها در هدف كلّي، يعني هدايت و ارشاد و نجات بشر از ناداني و گمراهي وحدت نظر دارند. حال ممكن است در امور و اهداف جزيي و برخي از ويژگي ها ديدگاه هاي متفاوتي داشته باشند. توضيحي دربارة ظهور مهدي و مصلح آخرالزمان از نگاه اديان بزرگ را به اطلاع شما مي رسانيم.
همه پيروان اديان الهي و برخي از پيروان اديان غير الهي عقيده دارند كه در يك عصر بحراني جهان كه فساد و ظلم بيداد مي‏كند، نجات دهنده بزرگ و مصلح جهاني ظهور مي‏كند و اوضاع آشفته جهان را اصلاح نموده و عدل را گسترش مي‏دهد.(1) گرچه در اين كه مصلح جهاني كيست، داراي چه ويژگي‏هايي است، نام او چيست و منسوب به كدام ملت و دين است، اختلاف نظر دارند.(2) هر ملتي او را با لقب مخصوص و ويژگي‏هايي مي‏شناختند و او را از خودشان مي‏دانند. زرتشتيان او را ايراني و از پيروان زرتشت مي‏دانند.(3) يهوديان اورا از بني اسرائيل و عيسويان او را مسيح موعود مي‏خوانند .
اين مهدي و منجي در آيين هاي بزرگ بدين شرح بيان شده است.
1ـ در آيين هندو و بودا:
در آيين هندو نيز از نجات دهنده و موعود، به نام "آواتا" سخن به ميان آمده و در منابع هندوها در كتاب اوپانيشا دها مطرح شده است.(4) مظهر ويشنو (مظهر دهم) كه در انقضاي كلي يا عصر آهن، سوار بر اسب سفيد ظاهر مي‏شود، درحالي كه شمشير برهنه درخشاني به صورت ستاره دنباله دار در دست دارد. شريران را تماماً هلاك مي‏سازد و خلقت را از نو تجديد مي‏كند و پاكي را رجعت خواهد داد. مظهر دهم در انقضاي عالم ظهور خواهد كرد.(5) در يكي از كتاب‏هاي ديگر هندوها آمده است: گردش دنيا به پادشاه عادلي در آخرالزمان تمام شود كه پيشواي ملائكه و پريان و آدميان باشد. حق همراه او است و آنچه در درياها و كوه‏ها پنهان شده باشد، همه را به دست مي‏آورد. از آسمان‏ها و زمين، آنچه باشد، خبر دهد و از او كسي بزرگتر به دنيا نيايد.(6)
در آيين بودايي كه يكي از شاخه‏هاي كشين هندويي است، مسئله انتظار مطرح شده و شخصيت مورد انتظار بوداي پنجم مي‏باشد.(7)
2ـ آيين زرتشت‏
در آيين زرتشت سه منجي به نام‏هاي هوشيذر، هوشيذر ما و سوشيانس (نجات دهنده مرگ) از نسل زرتشت مطرح است. گويند: آنان پس از ديگري جهان را پر از عدل خواهند كرد. از جمله، مهم‏ترين آنان، آخرين ايشان است كه او را سوشيانس پيروز گر مي‏خوانند(8) كه پس از ظهور، دين را به جهان رواج خواهد داد؛ فقر و تنگدستي را ريشه كن مي كند و مردم جهان را هم فكر، هم گفتار و هم كردار مي‏گرداند.(9)
3 - آيين يهود
در آيين يهود نيز از شخص موعود سخن گفته شده است. گر چه يهوديان در اين كه موعود كيست، اختلاف نظر دارند. چون يهوديان به حضرت مسيح ايمان نياورده‏اند، به باور آنان موعودشان هنوز ظهور نكرده است. با اين حساب انتظار در يهوديت كيفيت ويژه مي‏يابد، ولي آنچه يهوديان بر آن اتفاق دارند، خروج شخصي در آخر زمان است كه كوكب افروز مي‏باشد و روي زمين را به نور رب كريم روشن مي‏گرداند... يهوديان به انتظار او زمان مي‏گذارنند.(10) موعود كسي است كه به عدالت داوري كند و مظلومان زمين را به راستي حكم راند و گرگ با بره سكونت كرده و پلنگ با بزغاله خوابد... در تمام كوه مقدس، ضرر و فسادي ديده نشود؛ زيرا جهان از معرفت خداوند پر خواهد شد.(11)
4 - آيين مسيحيت
مسيحيان نيز در انتظار مصلح جهاني هستند و اگر چه باور دارند كه او حضرت عيسي مسيح(ع) است كه از آسمان نزول كرده و جهان را پر از عدل خواهد كرد.(12) در انجيل مرقس آمده است: "پس بيدار باشيد، زيرا نمي‏دانيد در چه وقت صاحب خانه مي‏آيد، در شام، يا نيمه شب، يا بانگ خروس، يا صبح! مبادا ناگهان آمده، شما را خفته يابد!".(13)
5 - آيين اسلام‏
يكي از مسايل بسيار مهمي كه در حوزة انديشة اسلامي قرار دارد، اعتقاد به مصلح جهاني است. ما شيعيان عقيده داريم كه مصلح جهاني امام زمان(عج) است كه در آيات (14) و روايات(15) به آن اشاره شده است.
امام زمان(عج) همان مهدي(ع) است كه جهان را پر از عدل و داد مي‏كند، همان گونه كه پر از ظلم شده است.(16) اعتقاد به مهدويت از معارف قطعي تمامي مذاهب اسلامي است.
ابن ابي الحديد كه از عالمان اهل سنت است مي‏گويد:
"ميان همه فرقه‏هاي مسلمان اتفاق قطعي است كه عمر دنيا به پايان نمي‏رسد، مگر پس از ظهور مهدي(عج)"(17)
از آنچه گذشت مي‏توان نتيجه گرفت كه همه اديان الهي و برخي اديان غير الهي درخصوص مصلح جهاني اتفاق نظر دارند؛ ولي نمي‏توان قضاوت نمود كه مقصود آنان از مصلح جهاني امام زمان(ع) مي‏باشد كه در اسلام بدو اشاره شده است. گرچه برخي از نشانه‏ها و مشخصاتي كه در ساير اديان براي مصلح جهاني ذكر شده، درباره امام زمان(ع) نيز هم خوان است.(18)
با توجه به اين كه بشارت به ظهور مصلح جهاني در اديان الهي بيان شده و مسئله ظهور حضرت مهدي(عج) در اديان الهي، پيش از تحريف‏شان وجود داشته، مصلح تمام اديان الهي، مهدي موعود است و مقصود دين‏شان همين است، اما پيروان آنها در تطبيق و تعيين مصداق به خطا رفته‏اند و با توجه به آن چه بيان شد تا حدودي هدف هاي آيين هاي مذكور از مهدويت نيز روشن مي شود.
پي‏نوشت‏ها:
1. ابراهيم اميني، دادگستر جهان، ص 76.
2. همان؛ فريده گل محمدي آرمان، رسالت جهاني حضرت مهدي، ص 98 به بعد.
3. ابراهيم اميني، همان.
4. كتاب اوپانيشاد، ص 737.
5. معارف اسلامي در جهان معاصر، ص 245.
6. اديان و مهدويت، ص 19.
7. رسالت جهاني مهدي(عج) ص 103 - 104.
8. جاماسب نامه، ص 121، به نقل از فريده گل محمدي، همان، ص 99.
9. همان؛ اديان و مهدويت، ص 19.
10. ترجمه الملل و النحل، ج‏1، ص 312.
11. رسالت جهاني مهدي، ص 106.
12. رسالت جهاني مهدي(عج)، ص 109.
13. انجيل مرقس، با اقتباس از رسالت جهاني مهدي(ع) ص 109.
14. قصص (28) آيه 5.
15. بحارالانوار، ج‏51، ص 67 به بعد.
16. المهدي الموعود، ج‏2، ص 72؛ كتاب الغيبة نعماني، ص 425.
17. منتخب الاثر، ص 11 به بعد.
18. ابراهيم اميني، دادگستر جهان 76 - 77.