برائت یعنی چه؟ چه لزومی دارد؟ حدود آن چیست؟ چرا باید نسبت به عده ای برائت داشت؟ و سرانجام آیا برائت با روح رحمت عمومی حاکم بر دین اسلام مغایر است یا خیر؟

واژه «برء» دارای دو معنا است: یکی آفریدن و دیگری خلاص شدن و کنار کشیدن از چیزهایی که نزدیکی با آنها ناپسند است . منظور این مقاله، معنای اخیر است . با توجه به این معنا، جایگاه خداوند در اعلان و انجام برائت در صدر این هرم است . پیامبر بلندمرتبه اسلام در رتبه دوم قرار دارد و در ذیل ایشان، پیامبران اولوالعزم و بزرگواری چون ابراهیم علیه السلام می درخشند و در قاعده هرم، مؤمنان، قرار دارند .

به جرات می توان گفت که اصل برائت، از حقایق مسلم دینی – قرآنی است که مانند سایر امور قرآنی مصداق یابی دقیق آن به لسان معصومین علیهم السلام سپرده شده است . اگر در زیارت عاشورا به کرات از این واژه استفاده شده است، در واقع، اقتدایی به این سنت حسنه ابراهیمی بوده است .

تولی و تبری دو اصل مهم از امور دینی است; یعنی روح و قلب آدمی می باید حالتی پویا و تحریک پذیر داشته باشد و همواره سبت به دشمنان پیامبر و امامان علیهم السلام مصداقی واقعی یافته، از ایشان بیزار و برکنار باشد (تبری) . دوستی با دشمنان خدا، هرچند ناچیز و نامقدار به نظر رسد، بسیار است . همچنین دوستی نسبت به دوستان خدا که با معرفی حق تعالی در قالب دوستان پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام مصداق یافته اند، تا جایی که با ایشان هم نوا و همسو محسوب شویم، همان تولی است . البته این دوستی درجات مختلف دارد و هر چه بیشتر باشد، اثر مطلوب تری بر جای می گذارد .

منابع مقاله:

مجله بازتاب اندیشه، شماره ۳۶، غدیری، سلمان؛