برپا نگه داشتن نهضت حسینی
گریه کردن بر عزای امام حسین زنده نگه داشتن نهضت، زنده نگه داشتن همین معنا که یک جمعیت کمی در مقابل یک امپراطوری بزرگ ایستاد، دستور است.

اشک باارزش
اگر اشکی که ما برای او می ریزیم، درمسیر هماهنگی روح ما باشد، پرواز کوچکی است که روح ما با روح حسینی می کند. اگر ذره ای از همت او، ذره ای از غیرت او، ذره‌ای از حریت او، ذره ای از ایمان او، ذره ای از تقوای او، ذره ای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک بی نهایت قیمت دارد. اگر گفتند: به اندازه بال مگس هم باشد یک دنیا ارزش دارد، باور کنید!! اما نه اشکی که برای کشته شدن حسین باشد، بلکه اشکی برای عظمت حسین باشد، برای شخصیت حسین باشد.اشکی که نشانه ای از هماهنگی با حسین بن علی و پیروی کردن از او باشد، بله، یک بال مگسش هم یک دنیا ارزش دارد[۱].
دلیل گریه شیعیان
از دلایل گریه شیعیان حضرت امام حسین(علیه‌السلام) در شهادت او، همین بستگی و پیوند ذاتی است. این واقعیت در روایتی از امام صادق(علیه‌السلام) بدین گونه آمده است که فرمود: «شیعیان ما از ما هستند، چرا که از سرشت ما خلق شده و به نور ولایت ما آمیخته، و به امامت ما دل خوش داشته و ما نیز به پیروی و دوستی آنان راضی هستیم.مصیبت های ما به آنان سرایت می کند و رنج و گرفتاری ما آنان را می گریاند و اندوه ما آنان را اندوهگین می سازد و نیز شادمانی و سرور ما آنان را شادمان می کند، ما نیز از حال آنان با خیر و با آنان هستیم و رنج و پریشانی آنان ما را رنجیده خاطر می سازد. آنان از ما جدا نمی شوند و ما نیز از آنان.»
آنگاه فرمود: «بار خدایا! شیعیان ما از ما هستند، پس هر کس مصیبت های ما را یاد کند و به خاطر بیدادگری هایی که در راه حق و عدالت بر ما رفت بگرید، خداوند چنین انسانی را به آتش دوزخ نمی سپارد.»[۲]
و از امیرمؤمنان(علیه‌السلام) است که فرمود: «ان اله تبارک و تعالی... اختارنا و اختار لنا شیعه ینصروننا و یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا و یبذلون اموالهم و انفسهم فینا، اولئک منا و الینا؛[۳] خداوند ما را برای خود برگزید و برای ما شیعیانی برگزید که اهداف بلند ما را یاری می کنند، در شادمانی ما شادمان و در اندوه ما اندوهگین می گردند، جان و مال خویش را در راه آرمان های توحیدی ما نثار می کنند؛به راستی که آنان از ما هستند و به سوی ما می شتابند...»[۴]
در مجلس عزاداری امام صادق(علیه‌السلام)
امام صادق(علیه‌السلام) برای بزرگداشت شهادت حسین(علیه‌السلام) مجلسی برپا کرده بودند و در آن از ابوهارون خواست تا همان گونه که خودشان بر حسین(علیه‌السلام) سوگواری می کنند، در حضورش با مرثیه سرایی به سوگواری بپردازد که او نیز ضمن اشعاری حزن انگیز گفت:
امرر علی جدث الحسین                فقل لاعظمه الزکیه
بر شهادتگاه حسین(علیه‌السلام) گذر کن و به استخوان های پاک و مطهرش بگو...
... صدای گریه امام صادق(علیه‌السلام) بلند شد و ابو هارون ازادامه مرثیه خودداری کرد.
در حالی که او مرثیه سرایی می‌کرد، سیلاب اشک امام صادق(علیه‌السلام) راامان نمی داد تا سرانجام به دستور آن حضرت بندهایی از این قصیده را خواند که:
یا مریم قومی و اندبی مولاک                       و علی الحسین فاسعی بیکاک
ای مریم! ای بانون بزرگ! بپا خیز و بر حسین(علیه‌السلام) نوحه سرایی کن و مرا در نثار اشک گریه و سوگواری بر سالار خوبان همنوایی نما... .
امام صادق(علیه‌السلام) خود به شدت می‌گریستند و خاندانش با شنیدن این جملات گریستند و فریاد یا ابتاه... فضای خانه را پر کرد. [۵]
ویژگی چشم گریان
چشم گریان بر حسین(علیه‌السلام) از ارزش های والایی برخوردار است:
۱ محبوب ترین چشم ها در پیشگاه خداست. [۶]
۲ـ همه چشم ها در سخت ترین مراحل روز رستاخیز گریانند، مگر چشمی که بر حسین (علیه‌السلام) گریه کند، چنین چشمی با صاحبش خندان و به نعمت های پرارزش بهشت شادمان و بشارت داده می شود.[۷]
۳- در روز رستاخیز همه دیدگان به حوض کوثر تنها نظاره می کنند، اما دیدگانی که از آن برخوردار خواهند گشت و نظاره بهرورانه خواهند داشت، چشمانی هستند که برای حسین (علیه‌السلام) گریسته باشند.[۸]
خواص اشک بر حسین(علیه‌السلام)
قطرات اشکی که در سوگ امام حسین(علیه‌السلام) جاری می گردد، دارای خواص بسیاری است از آن جمله:
۱- محبوب ترین قطرات اشک در پیشگاه خداست.
۲- خاموش کننده آتش قهر خداست، به گونه ای که اگر قطره ای از آن در جهنم فرو افتد، آتش آن را خاموش خواهد ساخت.
۳- فرشتگان، قطرات اشک بر حسین(علیه‌السلام) را دریافت و در شیشه های مخصوصی جمع می کنند.[۹]
۴ـ این اشک ها را به خزانه داران بهشت می دهند تا با آب گوارای حیات، در بهشت برین آمیخته سازند و بدین وسیله شیرینی و گوارایی آن هزاران برابر آفزایش خواهد یافت.[۱۰]
۵ـ هر کار شایسته و هر چیزی پاداش ویژه و معلومی دارد، مگر پاداش نثار اشک بر حسین (علیه‌السلام) که بی نهایت و غیر قابل سنجش است.[۱۱]
نتیجه گریه بر حسین (علیه‌السلام) در قبر
منزل دوم انسان، قبر است جایی که شخص هرگز انس و سابقه از قبل ندارد. بسیار وحشتناک و هول آور است، به طوری که در کتاب «من لا یحضره الفقیه» روایتی است که می فرماید: وقتی که می خواهید جنازه‌ای را وارد قبر کنید او را ناگهان داخل نکنید. بلکه مستحب است که تا سه مرتبه از زمین بلند کنند و دو مرتبه بر زمین بگذارند «فان للقبر اهوالا!!» به درستی که برای قبر ترس هایی است.
آن قدر سخت است که حضرت سجاد می فرماید: «... ابکی لظلمه قبرین ابکی لضیق لحدی، ابکی لسؤال منکر و نکیر ایای...»[۱۲]
شیخ شوشتری از روایات این طور استفاده کرده که اگرکسی مؤمنی را شاد کند هنگامی که او را دفن کردند، صورتی نورانی همراهش در قبر جای گیرد و گوید من همان سروری هستم که در دل فلان مؤمن وارد کردی،  پس اگر کسی مؤمن غمناکی را شاد کرد، اسباب شادی اش در قبر فراهم می گردد.
سپس شیخ می فرماید: اگر کسی مؤمن کامل الایمانی را شاد کند، چطور است؟ اگر آن شخص پیغمبر و امام باشد چطور؟
آن وقت می فرماید: کسی که برحسین گریه کند، پیغمبر را شاد کرده، امیرالمؤمنین را شاد کرده، زهرا را شاد کرده، خوش به سعادت چنین شخصی در قبر. [۱۳]
این همه اثر برای یک قطره اشک
ممکن است برای بعضی ای توهم پیش آید که برای یک قطره اشک چطور می شود این همه آثار عظیمه مترتب شود یک قطره آب شور که این همه اهمیت ندارد. منشأ اشکال و شبهه در ایناست که این ها خیال می کنند این اجرها مستقیما برای این قطره اشک است، غافل از این که مزد حسین(علیه‌السلام) است، این‌ها اجر اشک تو نیست، بلکه اجر خون ابی عبدالله است، هر چه هم بیشتر از این هاعطا شود، باز در مقابل عمل حسین(علیه‌السلام) چیزی نیست.[۱۴]
حجم عظیم پاداش گریه کردن بر حسین (علیه‌السلام)
مشخص شد که با وجود معلوم بودن حجم و اندازه پاداش هر کار شایسته ای در روایات، چگونه حجم عظیم پاداش سوگواری و گریه خالصانه بر حسین (علیه‌السلام) غیر قابل سنجش است.
اینک، مبادا که این حجم پر شکوه و خواص و فضایل بر این کار به ظاهر اندک، شما را شگفت زده سازد و آن ها را بسیار پنداری و از این راه دچار لغزش گردی، چرا که این پاداش شکوهمند به خاطرگریه و گریه کننده در سوگ حسین (علیه‌السلام) نیست، بلکه در حقیقت برای خود حسین (علیه‌السلام) و در برابر فداکاری و ایثار و جهاد بی نظیر او در راه خداست و اگر این نکته ظریف و عمیق آن چنان که شایسته است، مورد تعمق قرار گیرد نه حجم عظیم پاداش سوگواری بر حسین درنظر کسی بسیار می نماید و نه باعث شگفتی می شود.
در زندگی فرانروایان سخاوتمند، بسیار شنیده شده است که در برابر خدمت ناچیز یا قصیده ستایش آمیزی به بخشش های شگفت آوری دست می یازند. [۱۵] گریه حیوانات وحشی بر امام حسین (علیه‌السلام)
شیخ بزرگوار ابوالقاسم جعفر بن قولویه قمی (قدس سره) از حارث اعور روایت کرده است که: امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: پدر و مادرم فدای حسین که در ظهر عاشورا به شهادت رسید، به خدا قسم، گویی می بینم که حیوانات وحشی ازهر نوعی گردن کشیده اند و بر سر مزار او شب تا صبح گریه می کنند، فاذا کان کذلک فایاکم و الجفاء.
همچنین امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: آدمیان و اجنه، مرغان و حیوانات وحشی، همگی بر امام حسین (علیه‌السلام) گریه کردند تا آنجایی که اشک آن ها فرو ریخت.
فضیلت گریه بر اهل بیت(علیهم السلام)
امام حسین (علیه‌السلام) فرمودند: «از دیدگان هیچ بنه ای در راه ما (خاندان نبوت علیهم اسلام) اشکی نمی چکد یا سرازیر نمی شود مگر آنکه خدای سبحان، او را به خاطر آن، چندین سال در بهشت جای می دهد.»
احمد بن یحیی گوید: امام حسین (علیه‌السلام) را در خواب دیدم، از حضت (علیه‌السلام) پرسیدم: از شما نقل شده که فرموده ای : «از دیدگان هیچ بنده ای در راه ما خاندان نبوت (علیهم السلام) اشکلی نمی چکند یا سرازیر نمی شود مگر آن که خدای سبحان، او را به خاطر آن، چندین صد سال در بهشت جای می دهد» [آیا درست است؟] فرمودند: «آری».
عرض کردم: (پس در نقل این حدیث) میان من و شما واسطه ها از بین رفت. [۱۶]
تقدس اشک در مصیبت امام حسین(علیه‌السلام)
به اشک هایی که نثار امام حسین (علیه‌السلام) می گردد و در مجالس سوگ او ریخته می شود، بهای خاصی داده شد به گونه ای که فرشتگان آن ها را جمع می کنند و به خزانه داران بهشت می دهند تا با آب گوارای حیات، در هم آمیزند.[۱۷]
به مسیر جریان اشک های جاری بر آن حضرت نیز، احترام خاصی شد به طوری که نه گرد و غبار ذلت بر آن ها خواهند نشست و نه اندوه و غم. [۱۸]
گریه کاینات
از جمله صفات خداوند، این است که: در کران تا کران هستی موجودی نیست جز این که او را به پاکی می ستاید:
«وان من شیء الا یسبح بحمده»[۱۹]
و پرتوی از این ویژگی به امام حسین (علیه‌السلام) آن است که همه موجودات بر مصیبت و شهادت او می گریند؛ اما ما گریه آن ها را در نمی یابیم همانگونه که ستایش و تسبیح موجودات را.
به علاوه گریه،تنها جریان یافتن اشک از دیدگان نیست، بلکه گریه هر موجودی متناسب با موجودیت و وضعیت آن است و همان گونه که در روایات آمده است: «گریه آسمان ها به ظهور قطرات خون، گریه ماهیان دریا به خروج آن ها از آب، گریه هوا به تیره و تار شدن آن، گریه خورشید و ماه به گرفتگی آن ها و گریه زمین آن بود که هر سنگی جا به جا می شد، زیر آن قطرات خون نمودار بود.»[۲۰]
گریستن نیزه و شمشیر
یکی از اندیشمندان می گوید:
کل انکسار و خضوع له     و کل صوت فهو نوح الهواء
هر احساس همدردی و خضوع برای اوست و هر صدایی، صدای نوحه سرایی در شهادت اوست.
تا آنجایی که همان شمشیرها و نیزه ها و تبرهایی که در کشتن و ریختن خون پاک او به کار گرفته شدند نیز، بر او گریستند. همان گونه که این مطلب در قصیده همان اندیشمند بزرگ آمده است، که می سراید: شمشیر گلوی آن حضرت را می برید و گریان بود و نیزه بر پا ایستاده و سر فرود آورده شیون می کرد و تیر بر پیکرش می نشست و  می گریست و نیزه سر مقدس او را برافراشته و ناله می کرد.[۲۱]
من شهید اشک های جاری ام
شیخ شوشتری می فرماید: با نگرش به ویژگی های امام حسین (علیه‌السلام) دیدم خودش فرموده است که: من «شهید اشک های جاری هستم، یاد و نام من نزد هیچ انسان با ایمان برده نمی شود، جزاینکه طوفانی از حزن و اندوه دردلش پدیدار می گردد و بر آنچه بر من، در راه حق و عدالت رسیده، می گرید.»[۲۲][۲۳]
پاداش گریستن بر امام حسین (علیه‌السلام)
ابن قولویه به سند معتبر از مسمع کردین روایت کرده است که: خدمت امام صادق(علیه‌السلام) بودم، آن حضرت به من فرمودند: ای مسمع! تو عراقی هستی، آیا به زیارت قبر جدم حسین (علیه‌السلام) می روی؟
گفتم: نه؛ زیرا من از افراد معروف بصره هستم و در نزدیکی ما عده ای هستند که پیرو خلیفه اند و ما دشمنان زیادی از ناصبیان و غیر آن ها داریم؛ من می ترسم که آن ها نزد والی از من سخن چیزی کرده و ایشان به من ضرر برسانند.
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: آیا به خاطر می آوری مصایبی که بر حسین (علیه‌السلام) وارد آمد؟
گفتم: آری!
حضرت فرمودند: آیا در مصیبت حسین ناله سر می دهی؟
گفتم: آری! تا اندازه ای گریه و زاری می کنم که اهل خانه نیز از گریه من اندوهگین و تا حدی غذا نمی خورم که از حالت من آثار مصیبت آشکار می گردد.
امام فرمودند: خداوند بر گریه ات رحم نماید! ای مسمع! همانا تو از کسانی هستی که در مصیبت ما غمگینی و در شادی ما شاد و جزو کسانی می باشی که در اندوه ما اندوهگین، در ترس ما هراسناک و در ایمنی ما ایمن اند.
به زودی به هنگامه مرگ پدران مرا می بینی که نزد تو حاضر شده اند و به عزرائیل در مورد تو سفارش می کنند و به تو مژده ها و بشارت هایی می دهند که دیده ات روشن گردد و خشنود شوی و عزرائیل از مادر نسبت به تو مهربان تر از مارد خواهد بود.
در این موقع که امام گریه کردند، من هم گریه کردم.[۲۴]
برپایی مجلس عزا توسط امام صادق(علیه‌السلام)
وجود گرامی حضرت امام صادق(علیه‌السلام) دردهه عاشورا، هرگز شادمان دیده نشد.
حضرت رضا(علیه‌السلام) در تمام این روزهای دهگانه، اندوهگین و دل شکسته با چهره ای گرفته، در محفلی که خود برپا ساخته بود، همراه فرزندانش می نشست و بانوان حرم نیز پشت پرده قرار می گرفتند و هر کس وارد می شد اگر توانایی اداره مجلس و مرثیه سرایی داشت بدو امر می فرمود تا در رثای حسین (علیه‌السلام) و فاجعه دلخراش عاشورا بخواند؛ همانگونه که در مورد دعبل خزایی شاعر با اخلاص و دانشمند شیعه آمده است.
هرگاه کسی برای اداره مجلس و مرثیه سرایی و بیان فاجعه عاشورا، حاضر نبود خود آن حضرت، مصیبت حسین(علیه‌السلام) را یاد می کرد و می گریست؛ همان گونه که در روایتی آمده است که روز اول محرم، ریان، بر آن حضرت وارد شد، حضرت بدو فرمود: «ریان! اگر برای فاجعه ای  گریان شدی برای حسین اشک بریز، چرا که آن حضرتبه دست شقاوت پیشگان اموی، بسان قوچی که ذبحش می کنند، سر بریده شد و به همراه حسین، هیجده نفر از والاترین خاندانش به شهادت نائل آمدند.»[۲۵]
ثمره گریه بر امام حسین(علیه‌السلام)
در روایت آمده است که : «من ابکی او ابکی او تباکی وجبت له الجنه؛[۲۶] کسی که بر فاجعه غمبار عاشورا بگرید، یا با گفتار سنجیده دیگران را بگریاند، یا همرنگ و همگون با عزاداران حسینی گردد، بهشت خدا بر او زیبنده است.»[۲۷]
نوشیدن آب به یاد لب تشنه حسین(علیه‌السلام)
ابن قولویه با سند معتبر از داوود رقی روایت کرده است که او گفت: روزی خدمت امام صادق(علیه‌السلام) نشسته بودم، آن حضرت آب طلبید، هنگامی که آب را نوشیدند، شروع به گریستن نمودند و فرمودند: ای داوود! خداوند لعنت کند قاتل حسین بن علی(علیه‌السلام) را.
سپس فرمودند:هر کس آب بنوشد و به یاد حسین (علیه‌السلام) بیافتد و قاتلین آن حضرت را لعنت نماید، خداوند صد هزار حسنه برای او ثواب می نویسد و صد هزار گناه او را می پوشاند و صد هزار درجه او را بالا می برد و پاداش کسی را دارد که صد هزار بنده را در راه خدا آزاد کرده باشد و روز قیامت با دلی شاد وارد صحرای محضر می گردد.[۲۸]
شعر در مدح و رثای اهل بیت (علیهم السلام)
امام صادق(علیه‌السلام) فرموده است: «من قال فینا بیت شعر، بنی الله له بیتا فی الجنه؛ کسی که یک بیت شعر درباره ما بگوید، خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا می کند.»[۲۹]
و نیز آن امام به حق ناطق فرموده است: «من انشد فی الحسین(علیه‌السلام) بیتا من شعر فبکی او تباکی فله الجنه؛[۳۰] کسی در ماتم سالار شهیدان امام حسین (علیه‌السلام) بیتی سرود، پس گریست (اگر فعل «بکی» از تبکیه باشد، بدین معنی است که دیگران را به گریه برانگیخت)، و یا خود را به گریه زد، مر او را بهشت است.»[۳۱]
پاداش نثار یک قطره اشک
با نگرش به روایاتی که در مورد پاداش گریه مخلصانه و عارفانه بر حسین (علیه السلام آمده است.[۳۲] و با نگرش بر این واقعیت که نثار یک قطره اشک با اخلاص و عرفان بدان حضرت، پاداش نهایت ناپذیری خواهد داشت و آن چه نهایت ناپذیر باشد، هر آن چه از آن برداشته شود، پایان نخواهد پذیرفت، امید به نجات، جایگزین وحشت و اضطراب گردید.[۳۳]
اشک با معرفت
از چیزهایی که ارزش عمل را از نظر کیفیت بالا می برد معرفت است.
چرا در باب زیارات این قدر آمده است که مثلا «من زار الحسین (علیه‌السلام) عارفا بحقه...» هر کسی که امام را زیارت کند به شرط این که او را بشناسد چنین و چنان است؟ زیرا اساس شناخت است.
اینکه بعضی از اشخاص شبهه می کنند که یک قطره اشک برای امام حسین(علیه‌السلام) مگر می تواند آنقدر ارزش داشته باشد، پاسخ این است که گاهی ممکن است انسان آنقدر برای امام حسین (علیه‌السلام) بگرید که اگراشک همه عمر را جمع کنند یک استخر بشود و هیچ ارزشی هم نداشته باشد. ولی یک انسان ممکن است به اندازه یک بال مگس برای امام حسین (علیه‌السلام) اشک بریزد که ارزشش از آن استخر اشک دیگری خیلی بیشتر باشد. [۳۴]
--------------------------------------------------------------------------------
[۱] - حماسه حسینی: ج ۱، ص ۸۱.
[۲] - بحارالانوار: ج ۵۱، ص ۱۵۱.
[۳] - بحارالانوار: ج ۱۰، ص ۱۴۴.
[۴] - ویژگی های امام حسین(علی السلام): ص ۲۹۳.
[۵] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۷.
[۶] - بحارالانوار: ج ۴۵، ص ۲۰۶ و ۲۰۷.
[۷] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۹۳.
[۸] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۹ و ۲۹۰.
[۹] - منتخب طریحی: ج ۲، ص ۱۴۰.
[۱۰] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۳۰۴ و ۳۰۵.
[۱۱] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۷.
[۱۲] - مفاتیح الجنان: دعای ابوحمزه ثمالی.
[۱۳] - سیدالشهداء(علیه‌السلام)، شهید دستغیب: ص ۷۶.
[۱۴] - سیدالشهدا(علیه‌السلام)، شهید دستغیب: ص ۷۹.
[۱۵] - ویژگی های امام حسین (علیه‌السلام): ص ۴۲۱
[۱۶] -فرهنگ جامع سخنان امام حسین (علیه‌السلام): ص ۷۲۳.
[۱۷] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۳۰۵.
[۱۸] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۱.
[۱۹] - اسراء، آیه ۴۴.
[۲۰] - تهذیب التهذیب: ج ۲، ص ۳۵۵.
[۲۱] - خصائص الحسین(علیه‌السلام): ص ۸۱.
[۲۲] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۴، ح ۱۹.
[۲۳] - خصائص الحسین(علیه‌السلام): ص ۵۴.
[۲۴] - منتهی الآمال: ص ۶۸.
[۲۵] - امالی شیخ صدوق: ص ۷۹، مجلس ۲۷.
[۲۶] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۸۸، ح ۲۷، با اندک تفاوتی.
[۲۷] - ویژگی های امام حسین (علیه‌السلام): ص ۵۷.
[۲۸] - منتهی الآمال: ص ۷۱.
[۲۹] - سفینه البحار: ماده «بیت»، ج ۱، ط ۱، ص ۱۱۶.
[۳۰] - سفینه البحار: ماده «بیت»: ج ۱، ط ۱، ص ۱۱۶.
[۳۱] - نامه ها و برنامه ها: ص ۲۶۸ و ۲۶۹.
[۳۲] - بحارالانوار: ج ۴۴، ص ۲۷۶.
[۳۳] - ویژگی های امام حسین (علیه‌السلام): ص ۶۲.
[۳۴] - آشنایی با قرآن: ج ۸، ص ۱۴۰.