تجلي‌گاه حقيقت (مناظره حضرت امام صادق عليه‌اسلام با «ابوحنيفه») امام جعفر صادق ( عليه‌السلام) جهت معرفي اسلام و مباني تشيع، مناظرات متعدد با سران و پيروان اين فرقه‌ها و مسلكها داشت و طي آن با استدلالهاي متين و منطق استوار، پوچي عقايد آنان و حقانيت مكتب تشيع را ثابت مي‌كرد. از ميان مناظرات گوناگون امام، به عنوان نمونه، مناظره‌ي آن حضرت را با «ابوحنيفه» پيشواي فرقه‌ي حنفي: از نظر خوانندگان محترم مي‌گذرانيم تا هم، لحظه‌اي در محضر امام بوده باشيم و هم, پوچي و بطلان مذهب حنفي را با شناخت رئيس آن مذهب بيش از پيش لمس كنيم.

روزي ابو حنيفه براي ملاقات با امام صادق ( عليه‌السلام) به خانه‌ي امام آمد و اجازه‌ي ملاقات خواست. امام اجازه نفرمودند.
ابوحنيفه مي‌گويد: دم در، مقداري توقف كردم تا اينكه عده‌اي از مردم كوفه آمدند و اجازه‌ي ملاقات خواستند. امام به آنها اجازه فرمودند. من هم با آنها داخل خانه شدم، وقتي به حضورش رسيدم, گفتم:
شايسته است كه شما نماينده‌اي به كوفه بفرستيد و مردم آن سامان را از ناسزاگفتن به اصحاب محمد (صلي الله عليه و آله) نهي كنيد، بيش از ده هزار نفر در اين شهر به ياران پيامبر (صلي الله عليه و آله)ناسزا مي‌گويند.
امام فرمودند: مردم از من نمي‌پذيرند.
گفت: چگونه ممكن است سخن شما را نپذيرند، در صورتي كه شما فرزند پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله)هستيد؟
فرمودند: تو خود يكي از همانهايي هستي كه گوش به حرف من نمي‌دهي. مگر بدون اجازه‌ي من داخل خانه نشدي و بدون اينكه بگويم ننشستي و بي‌اجازه شروع به سخن گفتن ننمودي؟ سپس حضرت فرمودند:
شنيده‌ام كه تو بر اساس قياس فتوا مي‌دهي؟
گفت: آري.
فرمودند: واي بر تو! اولين كسي كه بر اين اساس نظر داد شيطان بود؛ وقتي كه خداوند به او دستور داد به آدم سجده كند, گفت: « من سجده نمي‌كنم، زيرا مرا از آتش آفريدي و او را از خاك و آتش گراميتر از خاك است.»
به نظر تو كشتن كسي به ناحق مهمتر است يا زنا؟
گفت: كشتن كسي به ناحق.
فرمود: پس چرا براي اثبات قتل، دو شاهد كافي است، ولي براي ثابت نمودن زنا چهار گواه لازم است؟ آيا اين قانون اسلام با قياس توافق دارد؟
گفت: نه.
فرمودند: بول كثيف‌تر است يا مني؟
گفت: بول.
فرمودند: پس چرا خداوند در مورد اول مردم را به وضو امر كرده ولي در مورد دوم دستور داده غسل كنند؟ آيا اين حكم با قياس توافق دارد؟
گفت: نه.
فرمودند: نماز مهمتر است يا روزه؟
گفت: نماز.
فرمودند: پس چرا بر زن حائض قضاي روزه واجب است ولي قضاي نماز واجب نيست؟ آيا اين حكم با قياس توافق دارد؟
گفت: نه.
فرمودند: آيا زن ضعيفتر است يا مرد؟
گفت: زن.
حضرت فرمودند: پس چرا ارث مرد دو برابر ارث زن است؟ آيا اين حكم با قياس سازگار است؟
گفت: نه.
فرمودند: چرا خداوند دستور داده است كه اگر كسي ده درهم سرقت كرد، دستش قطع شود، در صورتي كه اگر كسي دست كسي را قطع كند، ديه‌ي آن پانصد درهم است؟ آيا اين با قياس سازگار است؟
گفت: نه.
فرمودند: شنيده‌ام كه اين آيه را:‌ «ولتسئلن يومئذ عن النعيم» يعني « در روز قيامت به طور حتم از نعيم سؤال مي‌شود.» چنين تفسير مي‌كني كه : خداوند مردم را در مورد غذاهاي لذيذ و آبهاي خنك كه در فصل تابستان مي‌خورند، مؤاخذه مي‌كند.
گفت: درست است. من اين آيه را چنين معنا كرده‌ام.
فرمودند: اگر شخصي تو را به خانه‌اش دعوت كند و با غذاي لذيذ و آب خنكي از تو پذيرايي كند و بعد به خاطر اين پذيرايي بر تو منت گذارد، ‌درباره‌ي چنين كسي چگونه قضاوت مي‌كني؟
گفت: مي‌گويم آدم بخيلي است.
فرمودند:‌آيا خداوند بخيل است؟
گفت: پس مقصود از نعيم كه قرآن مي‌گويد انسان درباره‌ي آن مؤاخذه مي‌شود چيست؟
فرمودند: مقصود، نعمت دوستي ما خاندان رسالت است. [12]
آري، امام ( عليه‌السلام) اينچنين با افرادي كه از طريق حق و صراط مستقيم خارج شده بودند برخورد مي‌نمود و از آنجا كه سينه‌ي او معدن علم الهي بود جاهلان و هواپرستان كه خود را به لباس علماء دين درآورده بودند و هم خود گمراه و هم ديگران را به وادي ضلالت و گمراهي مي‌كشاندند, در برابر گفتار محكم و متين و برهاني حجت خدا وامانده شده و به درياي بيكران علم امام (عليه‌السلام) اقرار مي‌كردند، اما چه بسا پس از مراجعت از محضر امام (عليه ‌السلام) به آن حال عناد و كفر خود برگشته و باز در ميان جاهلان، خود را بعنوان علماء دين معرفي نموده در مسائل دين، در مبدأ و معاد از خود نظر داده و اينچنين مذاهب و فِرَق مختلفه را بوجود مي‌آوردند.
مجلسي، بحارالانوار: تهران دارالكتاب الاسلامية ج 1، ص