نواده‏ پیامبر عزیز اسلام (ص) و نخستین فرزند امیر مؤمنان علی و فاطمه علیهما السلام در نیمه‏ی ماه رمضان، در سال سوم هجری، چشم به جهان گشود. [۱] پیامبر (ص) برای گفتن تهنیت، به خانه‏ علی آمد و نام او را، از سوی خدا «حسن‏» نهاد. [۲]

پدر بزرگ مهربان، او را سخت دوست می‏داشت، چه بسیار که او را بر شانه می‏نهاد و می‏گفت:خداوندا،من دوستش دارم، تو نیز او را دوست‏بدار!» [۳] حدود هفت ‏سال از زندگی این نواده، با پیامبر عزیز اسلام (ص) گذشت [۴] .
این نواده ی پیامبر (ص) نه تنها در ایام جوانی در کنار پدر بود و با انجام مسئولیت های مهم ، پدر را یاری می کرد، بلکه آن زمان که هنوز کودکی بیش نبود از معرفت خود نسبت به مقام امامت پدر اینگونه خبر می دهد. او کودکی است خردسال و سخنانش برای پدر شورآفرین و گرمابخش محفل نورانی اوست. امیرالمؤمنین علیه‏السلام از او می‏خواهد سخنرانی کند تا کلامش را بشنود. خانواده‏اش به دستور حضرت آماده گوش فرا دادن به سخنانش می‏شوند. حضرت خطبه را با این کلمات آغاز می‏کند و می‏فرماید: «الحمدلله الواحد بغیر تشبیه، الدائم بغیر تکوین القائم بغیر کلفه..» تا بدان جا که می‏فرماید: امّا بعد فانّ علیا بابٌ من دخله کان آمنا، و من خرج منه کان کافرا اقول قولی هذا و استغفر اللّه العظیم لی و لکم؛ [۵] ...علی علیه‏السلام دری است که هر کس داخل آن گردد، ایمنی خواهد یافت و آن کس که از آن خارج گردد، کافر گردد. این سخن را می‏گویم و برای خود و شما از خدای بزرگ آمرزش می‏خواهم.» در این هنگام امام علی علیه‏السلام به پا خاست و بین دو چشم او را بوسید و فرمود: «ذریه بعضها من بعض و اللّه سمیعٌ علیم؛ [۶] فرزندان و دودمانی که (از نظر پاکی و تقوا و فضیلت) بعضی از بعض دیگر گرفته شده‏اند و خداوند شنوای داناست.»... سلام و درود خداوند بر آن دو امام همام باد. آن زمان که قدم به صحنه گیتی گذاردند و آن هنگام که با امامت خویش جلوه‏های زیبایی و عشق و کمال را تجلّی بخشیدند و تجسّمی زیبا از قرآن کریم گشتند و آن هنگام که در غربت نجف و تربت بقیع مظلومانه آرمیدند تا همچنان نورافشان پاکی‏ها و نوید دهنده امن و امان انسانی بوده باشند. این نمایه ضمن ارتباط به نمودار امام حسن (ع) در بردارنده ی ۸ مطلب برای تشریح تولد آن امام همام می باشد.

[۱] - ارشاد مفید ص ۱۶۹-تاریخ الخلفاء سیوطی ص ۱۸۸ چاپ مصر-مرحوم کلینی‏ولادت آن گرامی را در سال دوم هجرت نوشته است.
[۲] - بحار ج ۴۳ ص ۲۳۸ چاپ جدید.
[۳] - تاریخ الخلفاء ص ۱۸۸
[۴] - دلائل الامامه:محمد بن جریر الطبری ص ۶۰
[۵] - بحار الانوار، ج ۴۳، ص ۳۵۰.
[۶] - آل عمران/ ۳۴.