۱.ابوبکر (خلیفه اول) : «اقیلونى و لستبخیرکم و على فیکم». (۱)
۲. عمر بن خطاب (خلیفه دوم) :
الف) «یا على لو وازن ایمانک ایمان اهل السماوات والارض لیزید ایمانک ایمانهم». (۲)
ب) «عجزت النساء ان تلد مثل على بن ابى طالب، لولا على لهلک عمر» . (۳)
ج) «لا ابقانى الله لمعضله لم یکن لها ابوالحسن» . (۴)
۳. عبد الرحمن سیوطى (از علماى اهل سنت) :
«على رضى الله عنه یکى از ده نفرى است که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم به آنها مژده بهشت داده است و او برادر و داماد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و همسر فاطمه علیها السلام سرور زنان عالم و یکى از پیشقدمان اسلامى و یکى از مشهورترین افراد شجاع و از معروفترین زهاد، و رساترین سخنوران، و یکى از کسانى است که قرآن را جمع و به پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم عرضه کرد» . (۵)
۴. شبلى شمیل (دانشمند مسیحى) :
«بدون تردید على بن ابى طالب علیه السلام بزرگ بزرگان و تنها نسخهاى است که نمونه آن در غرب، شرق، گذشته و حال دیده نشده است» . (۶)
۵. جاحظ (از بزرگان اهل سنت) :
«سخن گفتن درباره على علیه السلام ممکن نیست ، اگر قرار استحق على ادا شود گویند غلو است، و اگر حق او ادا نشود درباره على علیه السلام ظلم است» . (۷)
۶. خلیل غوى از (بزرگان اهل سنت) :
«چه بگویم درباره کسى که دوست و دشمن فضایل او را انکار نمودند، دوستبه واسطه ترس، دشمن به واسطه حسد، مع الوصف عالم از فضایل او پر شد» . (۸)
۷. معاویه:
«خیر البریه بعد احمد حیدر و الناس ارض و الوصى سماء» (۹)
۸. قاسم حبیب جابر (از علماى اهل سنت) در اوایل کتابش با عنوان «الاهداء» مىنویسد:
«این کتاب را به رهبرى تقدیم مىکنم که نرمى و خشونت و رحمت و سختگیرى را جمع کرد... به اسلام عظمتبخشید و راهش را روشن ساخت... به مبادى حق و عدل و نیکى و دوستى پاى بند ماند... وبالاخره به امیرمؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام ... شهید حق تقدیم مىکنم» . (۱۰)
۹. دکتر صبحى صالح (استاد دانشگاه لبنان و شارح نهج البلاغه) :
«عشق من به امام على علیه السلام و بر اهل بیت پاک و هر مبارز مخلصى است که پرچم اسلام را برافراشته مىسازد... معتقدم که ضرورى است نهج البلاغهى امیرالمؤمنین امام على علیه السلام در سراسر جهان چاپ و توزیع گردد تا نسل جدید مسلمان از آن بهرهمند شود» . (۱۱)
۱۰. عبد الفتاح عبد المقصود (نویسندهى مشهور مصرى) :
«على علیه السلام سراسر عمرش را در پیروى از نمونه عالى کمال و فضیلت (پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم) گذرانده، پیوسته ملازم آخرین حد کمال در اخلاق بود» . (۱۲)
۱۱. ابن ابى الحدید (شارح نهج البلاغه) :
«على علیه السلام مانند خورشید تابان بود که با کف دست پوشیده نمىشود و مثل روز روشن است که اگر یک تن آن را بیند، دیدگان دیگران خواهد دید. ...على سرآمد همه فضایل و سرچشمه آنهاست» . (۱۳)
۱۲. شیخ محمد عبده:
«کلام امام على بن ابى طالب ، پس از کلام خداى متعال و پیغمبرش صلى الله علیه و آله و سلم شریفترین و برترین سخن و سرشارترین کلام از لحاظ مواد و داراى بهترین شیوه است و بیشترین معانى و محتوا را دارد» . (۱۴)
۱۳. کاردینو (دانشمند مسیحى) :
«على آن قهرمان دردمند خونین دل و آن یکه سوار ژنده پوش و آن امام شهیدى است که صاحب روح ژرف است و رمز عذاب الهى در اعماق آن نهفته است» . (۱۵)
۱۴. سلیمان کتانى:
«هر سخنى درباره على بن ابى طالب گفته شود که او را در مکان و زمان محصور دارد جز سخن پردازى و ترتیب الفاظ نخواهد بود و آن هم الفاظى بسته ومرده که روح معانى بدان در نتواند آمد» . (۱۶)
۱۵. میخائیل نعیمه (نویسنده معروف مسیحى) :
«قهرمانیهاى امام على علیه السلام فقط منحصر به میدانهاى کارزار نیست، بلکه او در روشن اندیشى، پاکى وجدان، سحر بیان، عمق و کمال انسانیت، شور وحرارت ایمان، بلندى همت و فکر، یاورى و هوادارى از رنجیدهها در قبال جفاکاران و فروتنى در مقابل حق، هر کجا که تجلى کند، نیز قهرمان بود» . (۱۷)
۱۶. جرج جرداق (مسیحى دانشمند و نویسنده معاصر) :
«اى روزگار! چه مىشد اگر تمام نیروهاى خود را بسیج مىکردى و در هر عصرى و زمانى بزرگمردى، چون على علیه السلام با همان عقل و دهان و قلب، با همان زبان و همان شمشیر به جهان ارمغان مىدادى؟» . (۱۸)
۱۷. توماس کارلایل (فیلسوف انگلیسى) :
«على علیه السلام به خاطر شدت عدالتش به شهادت رسید» . (۱۹)
۱۸. گابریل دى انگیرى:
«على علیه السلام یگانه و تنها نمونه اى است که تاریخ از این حیث (قهرمان قهرمانان بودن) به ما نشان مىدهد» . (۲۰)
۱۹. جرجى زیدان (دانشمند مسیحى) :
«على علیه السلام همچون آفتاب نیمروز مىدرخشد» . (۲۱)
۲۰. اقبال لاهورى:
«على علیه السلام سر نبوت پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم است» .
اى سر نبوت محمد اى وصف تو مدحت محمد بى تو نتوان به او رسیدن بى او نتوان به تو رسیدن (۲۲) !
________________________________________
پىنوشتها:
۱. ترجمه و شرح نهج البلاغه فیض الاسلام: ۱/۴۸.
۲. چهارده معصوم علیهم السلام ، ص ۴۳، آیت الله مظاهرى.
۳. على کیست؟ ص ۱۰۶، فضل الله کمپانى.
۴. همان، ص ۱۰۹.
۵. تاریخ الخلفاء، ص ۱۹۷، عبد الرحمن سیوطى.
۶. على بن ابى طالب، ص ۶، محمد کامل حسن الحمامى.
۷. چهارده معصوم علیهم السلام ص ۴۲، آیت الله مظاهرى.
۸. همان. ۹.همان، ص ۵۵.
۱۰. فلسفه الاعتزال فى نهج البلاغه، صفحه الاهداء، دکتر قاسم حبیب جابر.
۱۱. مقدمه نهج البلاغه، ص ۲۹، دکتر صبحى صالح.
۱۲. روزنامه سلام، مورخه ۱۶/۱۰/۷۱، شماره ۴۷۵.
۱۳. چهره درخشان اسلام، ابن ابى الحدید، ص ۳۳ ۳۳، ترجمه على دوانى.
۱۴. مقدمه تصحیح نهج البلاغه، ص ۴۳، شیخ محمد عبده.
۱۵. الامام على صوت العداله الانسانیه: ۵/۲۳۳، جرج جرداق مسیحى.
۱۶. الامام على نبراس و متراس، ص ۱۳و ۱۴، سلیمان کتانى.
۱۷. مقدمه کتاب صوت العداله الانسانیه، ص ۲۳، جرج جرداق مسیحى.
۱۸.همان ج۱، ص ۴۷.
۱۹.همان ، ج۵، ص ۲۳۶.
۲۰. شهسوار اسلام، ص ۲۴۳، کابریل انگیرى، ترجمه عمادى.
۲۱. مقدمه کتاب شهید رمضان، جرجى زیدان.
۲۲. توصیههایى جهت اتحاد مسلمانان جهان از آثار اقبال لاهورى، ص ۱۰۶.
________________________________________
کلام اسلامی-ش ۳۶
نظر خود را اضافه کنید.