آهسته برانيد خطر مهريه سنگين!
مهريه؛ کي داده، کي گرفته!
«رُويَ أَنَّ مِنْ بَرَكَةِ الْمَرْأَةِ قِلَّةَ مَهْرِهَا وَ مِنْ شُؤْمِهَا كَثْرَةَ مَهْرِهَا(من لا يحضره الفقيه، ج3،387)؛ روايت شده است كه از بركت زن كمى مهريّه اوست و از بىخيرى او بسيارى آن .
مهريه در اسلام از سقف و کف وجوبي برخوردار نيست اما سفارشات فراواني به جهت قرار ندادن مهريه‌هاي بسيار پايين و بسيار بالا شده و در مقابل به مهريه‌هاي کم، مخصوصا به مهرالسنه زياد سفارش شده است. در مورد مهريه بسيار پايين از حضرت على(عليه‌السّلام)، روايت است که فرمودند:
من خوش ندارم كه مهر را كمتر از ده درهم كنند، بلكه بيشتر از آن قرار دهند تا به مهر زنان نابكار (مبلغي که در عوض زنا به زانيه مي دهند) شباهت پيدا نكند. (علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، ج 2،599)
اما مهرالسنه که ميزان مستحب در مهريه است، همان مهريه دختران و همسران پيامبر است. «ما زوّج رسول الله صلّى الله عليه و آله شيئا من بناته ولا تزوّج شيئا من نسائه على أكثر من اثنتي عشرة أوقية و نشّ – يعني نصف أوقية ذهبا؛ رسول خدا(صلّى الله عليه و آله) مهريه دختران و همسرانش را بيش از 5/ 12 اوقيه نقره قرار نداد. (چهل حديث، ص 28، حديث 10 از امام صادق عليه‌السلام)
“اواقى” جمع “اوقيه” است و اوقيه واحد وزني است که بنابر نقل دهخدا هر اوقيه بزرگ معادل يک کيلوگرم و هر اوقيه کوچک يک سوم آن است. اما در زمان رسول خدا هر اوقيه نقره برابر با چهل درهم بوده است. بنابر اين دوازده و نيم اوقيه معادل پانصد درهم آن زمان بوده است. لذا مهرالسنه 500 درهم شناخته شده است. که طبق تحقيقات موسسه دارالحديث، برابر با 1500گرم نقره خالص اعلام شده است. قيمت فعلي نقره هر گرم800 تومان است که در اين صورت مهر السنه برابر با يک ميليون و دويست هزار تومان مي‌شود. (بر طبق کتاب تحکيم خانواده، محمدي ري شهري، موسسه دارالحديث)
امام جواد(عليه‌السلام) در وقت خواستگاري و اجراي عقد نکاح آن زن، پس از حمد و سپاس و شکر نعمتهاي الهي فرمودند: «… محمد بن علي بن موسي دختر مأمون ام الفضل را براي خود خواستگاري مي کند و صداق آن را مهر جدّه خود حضرت فاطمه عليهاالسلام دختر پيامبر را که پانصد درهم است قرار مي دهد.»
از امام رضا(عليه‌السلام) روايت شده است که فرمودند: «اذا تزوّجت فاجهد أن لا تجاوز مهرها مهر السّنّة و هو خمسمأة درهم فعلي ذالک زوّج رسول اللّه صلي اللّه عليه و آله و تزوّج نسائه.» هر گاه ازدواج کردي بکوش تا مهر آن از مهر السّنّة تجاوز نکند. بر همين ميزان پيامبر اکرم(صلي اللّه عليه و آله) دختران خود را شوهر مي‌داد و همسر مي‌گرفت.
و آنگونه که از روايات به دست مي آيد امامان معصوم(عليهم‌السلام) نيز همين سيره را پياده مي‌کردند و از آن عدول نمي کردند، حتي مهريه ام الفضل دختر مأمون از سوي امام جواد(عليه‌السلام) نيز همين مقدار بوده است.
آن حضرت در وقت خواستگاري و اجراي عقد نکاح آن زن، پس از حمد و سپاس و شکر نعمتهاي الهي فرمودند: «… محمد بن علي بن موسي دختر مأمون ام الفضل را براي خود خواستگاري مي کند و صداق آن را مهر جدّه خود حضرت فاطمه عليهاالسلام دختر پيامبر را که پانصد درهم است قرار مي دهد.»
البته روايت ديگري حاکي از اين است که آن حضرت اصل مهر را پانصد درهم مقرر فرمود، ولي صد هزار درهم ديگر جداي از مهر، به او بخشيد. (اقتباس از سايت حوزه، مقاله پرداخت مهريه)
يعني اهل بيت اگر هم مي‌خواستند بخشش بيشتري داشته باشند، آن را جداي از مهريه اعطا مي‌فرمودند تا هم موجب رواج مهريه هاي سنگين نشوند و هم از سيره و سنت پيامبر خارج نگردند.
اکنون نيز براي هر بانوي مومنه‌اي که محب و پيرو اهل بيت(عليهم السلام) هست، افتخار است که مهرش همچون مهريه سرور بانوان عالم – حضرت فاطمه اطهر سلام الله عليها – باشد. ادب و احترام نسبت به حضرت زهرا در آغاز زندگي پشتوانه محکمتري براي دوام زندگي زوجين خواهد بود تا معين کردن سکه‌هايي که يا بايد فراموششان کرد يا با ناراحتي و مرافعه (آن هم به صورت اقساط )گرفت!
اما آنهايي که از ازدواجشان گذشته و مهريه معين دارند و هنوز همسرانشان را مديون خود باقي گذاشته‌اند، فرصت بسيار خوبي دارند تا به رواياتي که در باب بخشش مهريه است عمل کنند و خود را به ثواب عظيم آن رسانده و آنچه را که به زعم خود موجب دوام زندگيشان مي‌دانند (مهريه) را با خداوند معامله کرده و با اعتقادي عميق، به لطف و کرم او مخصوصا در حق زنان، اميدوار بوده و نسبت به خدا حسن ظن داشته باشند. که در اين صورت خوشبختي پايدار را از سوي کسي دريافت خواهند کرد که نه فراموشکار است و نه بخيل. بلکه خداي کريم و بزرگي است که همواره عطا مي کند و خسته نمي شود.
اکنون نيز براي هر بانوي مومنه‌اي که محب و پيرو اهل بيت(عليهم السلام) هست، افتخار است که مهرش همچون مهريه سرور بانوان عالم – حضرت فاطمه اطهر سلام الله عليها – باشد. ادب و احترام نسبت به حضرت زهرا در آغاز زندگي پشتوانه محکمتري براي دوام زندگي زوجين خواهد بود تا معين کردن سکه‌هايي که يا بايد فراموششان کرد يا با ناراحتي و مرافعه (آن هم به صورت اقساط )گرفت!
«قَالَ رسول الله: ثَلَاثٌ مِنَ النِّسَاءِ يَرْفَعُ اللهُ عَنْهُنَّ عَذَابَ الْقَبْرِ وَ يَكُونُ مَحْشَرُهُنَّ مَعَ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله امْرَأَةٌ صَبَرَتْ عَلَى غَيْرَةِ زَوْجِهَا وَ امْرَأَةٌ صَبَرَتْ عَلَى سُوءِ خُلُقِ زَوْجِهَا وَ امْرَأَةٌ وَ هَبَتْ صَدَاقَهَا لِزَوْجِهَا يُعْطِي اللهُ تَعَالَى لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِيدٍ وَ يَكْتُبُ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُنَّ عِبَادَةَ سَنَة.(إرشاد القلوب إلى الصواب، ج1، 175)
پيامبر اکرم فرمود: سه طايفه از زنانند كه خداوند ايشان را عذاب نكند و با حضرت فاطمه (سلام اللَّه عليها) بنت محمّد(صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) محشورشان فرمايد و به هر يك از ايشان ثواب هزار شهيد و ثواب عبادت يك سال عنايت فرمايد؛ زنى كه بر غيرت شوهرش صبر كند، زنى كه بر بد اخلاقى شوهر صبر نمايد و زنى كه مهريه خود را به شوهر ببخشد.
وَ قَالَ (صلي الله عليه و آله) أَيُّمَا امْرَأَةٍ وَ هَبَتْ صَدَاقَهَا لِزَوْجِهَا فَلَهَا بِكُلِّ مِثْقَالِ ذَهَبٍ كَأَجْرِ عِتْقِ رَقَبَة:(همان ، ص174) و فرمود: هر زنى كه مهريه خود را به شوهرش ببخشد، براى هر درهمى ثواب آزاد كردن بندهاى برايش منظور مىگردد.
البته مي‌توان هم به ثواب بخشش رسيد و هم از مهرالسنه تبعيت نمود. مهريه به عنوان حلالترين مال ياد شده و برکت دارد لذا مي توان آن مقدار از مهريه را که معادل مهرالسنه است را دريافت کرد و مابقي را بخشش نمود شايد اين کار هم نزد خداوند کمتر از بخشش تمام مهريه نباشد.
مهريه بالا شرعا مجاز است، ولي آقايان نبايد بيش از وسعشان مهريه قبول کنند.
اگر بخواهيم حکم شرع را بدانيم حکم اين است که مهريه به رضايت طرفين تعيين مي شود و ميزاني براي آن نيست. بلکه هر اندازه هم که زياد باشد، حرام نيست. در روايت معروفي است که: عمر سنگينى مهريه را منع كرد و گفت: «هر كسى مهر دختر خود را سنگين قرار دهد من آن مهريه را در بيت المال جاى خواهم داد.» عمر پنداشته بود كه چون پيامبر اکرم، فاطمه(عليهماالسلام) را به پانصد درهم به ازدواج اميرالمؤمنين در آورده بود، بالا بودن مهريه، حرام است. در برابر اين سخن عمر، زنى به پا خواست و (با اشاره به آيه 20 سوره نساء) گفت: خداوند در قرآن فرموده «و آن زن را قنطارى مال دادهايد.» و آشكار نمود كه اين آيه نص صريح در حلال بودن ميزان مهريه دارد (و به اين گفته عمر را متنبه کرد).
در اين آيه خطاب به مرداني که همسرانشان را آزار مي‌دادند که قسمتي از مهرشان را پس بدهند، تا او را طلاق داده و با ديگري ازدواج کنند، مي‌فرمايد و اگر خواستيد به جاى همسرى كه داريد همسر بگيريد، حتى اگر به همسر اول يك پوست گاو پر از طلا مهر دادهايد نبايد چيزى از آن را پس بگيريد، چگونه آن را با تهمت و دروغ و گناه آشكارى مي‌خواهيد پس بگيريد؟! «وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَكانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئاً أَ تَأْخُذُونَهُ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبيناً .»
آقايان هم بايد توجه داشته باشند که به اندازه وسعشان در همان حين ازدواج، مهريه تعيين کنند و همان وقت هم بپردازند تا بعدا غول مهريه دشمن عشق و آزاديشان نگردد. حقيقتا تمام درد سرها در بازار مهريه از آنجا آغاز شد که پرداخت مهريه به آينده‌هاي دور موکول شد اگر مثل سنت، در همان لحظه عقد پرداخت مي‌شد، جوانان نمي توانستند ازدواج کنند مگر اين که به مهريه هاي کم راضي شوند و دست از چشم و هم چشمي بردارند.
بنابر اين آيه شريفه مهريه اگر به اندازه پوست گاوي که پر از طلا و نقره(قنطار) باشد باز هم، بر زن حلال است و پس گرفتن آن با زور بر مردان روا نيست. اما آقايان هم بايد توجه داشته باشند که به اندازه وسعشان در همان حين ازدواج، مهريه تعيين کنند و همان وقت هم بپردازند تا بعدا غول مهريه دشمن عشق و آزاديشان نگردد. حقيقتا تمام درد سرها در بازار مهريه از آنجا آغاز شد که پرداخت مهريه به آينده‌هاي دور موکول شد اگر مثل سنت، در همان لحظه عقد پرداخت مي‌شد، جوانان نمي توانستند ازدواج کنند مگر اين که به مهريه هاي کم راضي شوند و دست از چشم و هم چشمي بردارند.
امروزه چون عادت بر اين است که مهريه ها پرداخت نمي شود و به آينده موکول شده و يا اصلا قصد دادني در کار نيست، حد مهريه ها در هنگام عقد بسيار بالا و افسانه اي تعيين مي شود. همين حد غيرمنطقي، خود نشانه عدم تصميم براي پرداخت مهريه است. معروف است که سنگ بزرگ، نشانه نزدن است! (از ضرب المثل‌هاي رايج ايراني) اما هميشه و همه افراد هم، به اين عادت‌هاي عرفي پايبند نيستند؛ هم اکنون چه دامادهاي جواني که به علت بدهي مهريه در بندند! همانهايي که مدعي بودند اين دختر با دخترهاي ديگر فرق دارد!
البته اگرچه همه ياد گرفته‌اند در اين آشفته بازار، زنان را خطاب قرار داده و سرزنش يا نصيحت کنند، اما تقصير مردان هم اگر نگوييم بيش از زنان بوده، کمتر هم نبوده است. بسياري از مهريه هاي کلان وقتي پيدا شده‌اند، که داماد روي جيب پدرزن حساب کرده و با خود انديشيده از اين همه مالي که از طريق وصلت با فلان خانواده مرفه نصيبم مي‌شود، هزار سکه اي هم به خودشان پس خواهم داد؛ آن هم اگر مطالبه کردند و مغلوبم کردند؛ که بعيد است !
با همين حساب و کتاب است که هر چه شرط مي گذارند و مهريه را بالا مي برند، خم به ابرو نمي‌آورد.
اما مرداني هم هستند که با يک دختر معمولي و از يک خانواده متوسط ازدواج مي کنند و باز هم بدون هيچ دليلي، هرگونه زورگويي در باب مهريه را تحمل مي کنند و يک لحظه هم از خودشان نمي پرسند اگر اينها قرار است مهريه را نگيرند، پس اين همه اصرار و پافشاري براي چه؟ اين دسته از آقايان ديگر محشرند! چه بايد گفت؟!!
نظر خود را اضافه کنید.