علم المصبوب» یعنی دانش انباشته و ریخته شده، و از صفاتی است که در زیارت آل یس برای حضرت صاحب الامر ( ارواحنا له الفداء) برشمرده شده است.

در این زیارت آمده است:
«السلام علیک ایّها العَلَم المَنصوب والعِلمُ المَصبوبُ ….» (۱)
(سلام بر تو ای پرچم برافراشته و علم انباشته…)
اگر چنانچه مقالات نزدیکتر را دنبال می کنید، به یاد دارید که در توضیح واژه ی علم المنصوب به این نکته اشاره کردیم که این نام به این علت که به شیء خاصی اشاه کرده است ( پرچم) می تواند دو معنای حقیقی و تقدیری (۲) داشته باشد. در تفسیر معنای بلند صفت « علم المصبوب» نیز با چنین روشی روبه رو هستیم. یعنی یکبار علم المصبوب را در همین معنا در نظر می گیریم و یک بار با معنای ذوالعلم الصبوب (صاحب علم انباشته). هر چند این دو معنی تفاوت بارزی از هم ندارند.

مصبوب اسم مفعول از ماده ی صبّ است که در لغت به معنای ریزش است. هر مصبوبی ( انباشته شده و ریخته شده) دارای ریزنده (صابّ) ای است.
هرگاه کارگری مایع مذابی را میان قالبی می ریزد و یا خشت مالی، گلی را میان قالب می گذارد، هر چه میان قالب بریزند همان شکل از قالب بیرون می آید، اگر طلای ناب مذاب حجم قالب را پر کند آنچه بیرون می آید جسمی طلایی است. و اگر ناخالصی داشته باشد نتیجه، طلای ناخالص می شود.
در اینجا صاب و ریزنده خداوند متعال است که می خواهد قالب آخرین ولی خود را بریزد… در این قالب خداوند علم می ریزد، علم خالص.
قالب وجودی امام زمان ( علیه السلام) از علم مصبوب پر شده است، علمی که هیچ خلط و مزاج و ناخالصی به آن راه ندارد چرا که خداوند از علم ربّانی خویش در آن قرار داده است.
در احادیث و روایات و ادعیه ی دیگر نیز می توان این علم و عالمی را مشاهده کرد برای نمونه چند مثال می آوریم:
۱٫السلام علیک یا وارث کنز العلوم الالهیّةِ (۳) ( سلام بر تو ای وارث گنج علوم خدایی)
۲٫این اعلام الدّین و قواعدالعلمِ؟ (۴) ( کجاست پرچم های دین و پایه های علم؟)
در توضیح علمی که نزد حضرت است باید گفت، علمی در عالم وجود ندارد مگر اینکه حضرت آن را می داند، مگر علومی که تنها مختص به خداوند است. او گنجینه ی تمامی علوم است. در معرفی حضرت صاحب الزمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف)، امیرالمومنین ( علیه السلام) می فرمایند:
«پناه دهندگی مهدی ( علیه السلام) از همه ی شما بیشتر و علم و دانشش فزونتر است.» (۵)

در جای دیگری از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که:
« تمامی دانش بیست و هفت حرف است، مجموعه ی آنچه پیامبران آورده اند، دو حرف است و مردم غیر از این دو حرف نشناخته اند، آن زمان که قائم ما قیام کند آن بیست و پنج حرف دیگر را بیرون می آورد و میان مردم نشر می دهد….» (۶)
به قول نویسنده ی محترم آقای بحرینی: عمرمان با جهل و وهم و خیال گذشت و دانایی دانایانمان ظن بود و گمان؛ همان که « لا یغنی من الحقّ شیئاً».

پی نوشتها:

۱٫قمی، عباس، مفاتیح الجنان، زیارت شریف آل یس
۲٫معنای تقدیری یعنی معنایی که در تقدیر خود کلمه ای را گنجانده که حذف شده و با آوردن دوباره ی آن کلمه، معنای حقیقی روشن می شود..
۳٫مصباح الزائر، ص ۴۳۷
۴٫قمی، عباس، مفاتیح الجنان، دعای ندبه
۵٫غیبت نعمانی، ص ۲۱۴
۶٫بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶