ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال
 

 

 

امامت در عصر شکوفايي علم و رواج مناظره براساس آن چه در کتاب هاي تاريخي و حديثي آمده است، دوره امامت امام صادق(ع) عصر شکوفايي علم و رواج مناظرات بود، آن حضرت در سال ۱۱۴ ه. ق و پس از شهادت پدر بزرگوارش امام محمد باقر(ع) منصب امامت را بر عهده گرفت و مدت ۳۴ سال به هدايت امت و ترويج و تبليغ اسلام مشغول بود. امامت ايشان در حالي آغاز شد که بيش از نيم قرن از قيام امام حسين(ع) نگذشته بود و هنوز امويان زمام خلافت را در دست داشتند اما رو به افول نهاده و در سراشيبي سقوط قرار گرفته بودند. اگر در عصر امام حسين (ع) خلافت مسئله اصلي امت به شمار مي رفت، در اين دوره علم و دانش جايگزين خلافت شده بود و دست کم جريان امامت پس از امام حسين(ع) چون فضا را براي تصدي خلافت هموار نمي ديد، اهداف و برنامه هاي مکتبي خود را در قالب علم و فرهنگ و تربيت انسان ها دنبال مي کرد در اين زمان بذرهايي که پيامبراعظم (ص) درباره زمينه علم آموزي پاشيده بود، در حال شکوفايي بود و مکتب ها و مدارس علمي در سراسر جهان اسلام، پديد آمده بود. فتوحات اسلامي که در پي آن اقوام و ملت هاي گوناگون به اسلام روي آوردند بيش از گذشته زمينه يک نهضت علمي را فراهم کرده بود و چون بني اميه رو به ضعف نهاده و بني عباس نيز هنوز به طور کامل مستقر نشده بود، فضاي نسبتا آزادي از نظر علم آموزي مهيا شد و براي اولين بار استقبال بي مانندي از مکتب درسي امام صادق(ع) صورت گرفت و حلقه شاگردان حضرت چنان گسترده شد که تعداد شاگردان ايشان به ۴ هزار نفر رسيد. شيخ مفيد فقيه و متکلم کم نظير شيعه که در عصر آل بويه در بغداد زندگي مي کرده است، در کتاب ارشاد خود، استقبال مردم از مکتب علمي امام صادق(ع) را اين گونه توصيف مي کند: به اندازه اي مردم از علوم آن حضرت نقل کردند که سخنانش توشه راه کاروانيان و مسافران و نامش در هر شهر و دياري زبان زد مردم شد. علما و دانشمندان آن مقدار که از ايشان حديث نقل کردند، از هيچ يک از امامان ديگر نقل نکرده اند و مولفان و محدثان آن اندازه که از آن حضرت بهره بردند از ديگري بهره مند نشدند زيرا اهل حديث که نام راويان ثقات آن بزرگوار را جمع کرده اند مجموع آنان به ۴ هزار نفر مي رسد. همين موقعيت علمي، امام (ع) را در محور و مدار نهضت علمي قرار داد و بيشتر بزرگان مذاهب را ريزه خوار سفره علمي آن حضرت کرد. در اين ميان ظهور مکاتب مختلف فکري و آزادي نسبي ماترليست ها و ملحدان که به آنان «زنديق» گفته مي شد، زمينه رواج و گسترش مناظرات علمي و کلامي را فراهم کرد. در حقيقت شکوفايي علمي و آزادي هاي نسبي فکري، بستر مناسبي براي ميزگردهاي مناظره فراهم آورد و مباحث اعتقادي را به محور گفت وگوها تبديل کرد.

تربيت متکلمان زبردست

در چنين شرايطي امام صادق(ع) به تربيت متکلماني زبردست پرداخت و در کنار تربيت فقهايي چون ابان بن تغلب، ابابصير و زرارة بن اعين، متکلماني چون هشام بن حکم، مومن الطاق، مفضل بن عمرو، حمران بن اعين و هشام بن سالم تربيت کرد که افسران نهضت فرهنگي امام صادق(ع) بودند، و در جنگ نرم اعتقادي، به خوبي از برج و باروي باورهاي اسلام ناب دفاع مي کردند. شيخ مفيد از يونس بن يعقوب روايت کرده است که گفت: در محضر امام صادق(ع) نشسته بودم که مردي از اهل شام بر حضرت وارد شد و گفت: من داراي علم کلام و فقه و عالم به احکام دين هستم و آمده ام با اصحاب تو بحث و مناظره بکنم. حضرت به او فرمود: اين سخن تو از گفته رسول خداست يا از پيش خودت؟ گفت: برخي از سخن رسول خدا(ص) و برخي از خود من. امام(ع) فرمود: پس تو در اين صورت شريک رسول خدا(ص) مي باشي؟ گفت: نه. فرمود: آيا وحي الهي به تو رسيده است؟ گفت: نه. فرمود: آيا پيروي و اطاعت تو واجب است هم چنان که اطاعت رسول خدا(ص) واجب است؟ گفت: نه. راوي مي گويد: حضرت رو به من کرد و فرمود: اي يونس بن يعقوب! اين مرد بيش از اين که سخن بگويد خود را محکوم کرد. سپس فرمود: اي يونس اگر علم کلام را خوب مي داني با او سخن بگوي. يونس مي گويد: من علم کلام نمي دانستم لذا امام فرمود: بيرون برو و هر يک از متکلمان را ديدي نزد من بياور. راوي مي گويد: من بيرون رفتم و حمران بن اعين که علم کلام را خوب مي دانست با محمد بن نعمان که مردي متکلم بود، و هشام بن سالم و قيس ماصر را که آن دو هم از متکلمان بودند، آوردم. (اين مناظره که در مکه و در ايام حج اتفاق افتاده است نشان مي دهد که چه تعداد از اصحاب امام(ع) علم کلام مي دانستند و مي توانستند با مخالفان مناظره کنند. به همين خاطر يونس به آساني چند نفر از متکلمان را پيدا مي کند و به محضر امام مي آورد.) راوي مي گويد: چون همه در خيمه امام(ع) که در کنار کوهي از اطراف حرم برپا شده بود، مستقر شديم، حضرت سر خود را از خيمه بيرون آورد و مشاهده کرد که هشام بن حکم بر شتري سوار است و دارد مي آيد. او که هنوز تازه مو بر صورتش روئيده بود و در اوان جواني قرار داشت، و همه ما از او بزرگ تر بوديم، مورد تکريم امام قرار گرفت و امام او را در کنار خود جاي داد و فرمود: اين هشام به دل و زبان و دست ياور ماست. راوي نقل مي کند که به دستور امام(ع) اصحاب يک به يک با مرد شامي مناظره کردند و بيشتر آنان در بحث بر او پيروز شدند، تا جايي که در پايان به امامت امام صادق(ع) اقرار کرد. پس از پايان مناظره امام (ع) که شاهد آن ها بود، به نقد و آسيب شناسي مناظرات هر يک پرداخت و نقاط ضعف و قوت آنان را بيان کرد. اين حديث که به تفصيل در ارشاد نقل شده است، نشان مي دهد که امام صادق(ع) چه اندازه به تربيت متکلمان اهتمام داشت و به طور جزئي و دقيق اشکالات آنان را بيان مي کرد. مناظرات امام و اصحاب ايشان با ابن ابي العوجا و مانند او در کتاب هاي حديثي نقل شده است. اين ها نشان دهنده منطق قوي امام و استفاده ايشان از ابزار موثر مناظره براي پيشبرد اعتقادات و انديشه هاست.

توصيف پيامبر(ص) از زبان امام صادق(ع)

امام صادق(ع) در خطبه اي که پيامبر(ص) را توصيف کرده مي فرمايد: حيا صفت او بود و سخاوت طبيعتش، بر متانت ها و اخلاق نبوت سرشته شده و اوصاف و خويشتن داري هاي رسالت بر او مهر شده بود. تا آن گاه که حکم حتمي خدا او را به سوي سرانجامش برد. هر امتي، امت پس از خود را به وجودش مژده داد و پشت به پشت او را به پدر ديگر تحويل داد. خدا او را برگزيد و پسنديد و کليدهاي دانش و سرچشمه هاي حکمت را به او داد. او را مبعوث کرد تا رحمت بندگان و بهار جهان باشد و خدا کتابي را بر او نازل کرد که بيان و توضيح هر چيز در آن است... (کافي، ج۲، ص ۳۳۲)


نظر خود را اضافه کنید.

0
شرایط و قوانین.
  • هیچ نظری یافت نشد

زیارت عاشورا

 پایگاه تخصصی امام حسین علیه السلام به طور اختصاصی به موضوعات مرتبط با امام سوم شیعیان، حضرت سید الشهدا علیه السلام می پردازد و معرفی جهانی آن حضرت و دفاع از مکتب ایشان را به عنوان هدف خود قرار داده است.

تماس با موسسه جهانی کربلا : 692979-91-021

شبکه های اجتماعی

 

 

Template Design:Dima Group

با عضویت در کانال تلگرام سایت جهانی کربلا از آخرین مطالب باخبر شوید .عضویت در کانال تلگرام